ÖDEŞME NASIL OLACAK?
Şair şöyle diyor:
“Yüksek uçan gönül yorulur bir gün, Mizan terazisi kurulur bir gün, Herkesin ettiği sorular bir gün.
Döner mi: Ya Rab! Dil yavaş yavaş”
Af, kişinin hakkıdır. Suç kime işlendiyse af etme yetkisi ona aittir. Onun için o kişi ile helalleşme, ödeşme olur.
Peygamber (as) şöyle buyurmuştur:
-“Kıyamet günü hak sahiplerine haklarını mutlaka ödeyeceksiniz. Kişiyi tanımadığı birisi yakasına yapışır ve derki, sen beni kötü hal üzere gördün de ondan men etmedin.” Diyecek. (Müslim birr:6)
Bu gösteriyor ki, hak sahipleri çok ve hiçbir hak zayi olmaz. Hak sahibi bilmediğimiz kimselerde olabilir.
Hak sahibi bilinmiyorsa, onlar için dua edilir, sevaplı işler işlenip ruhlarına bağışlanır. Verilen sadakalar, okunan Yasin ve Kur’an o kişiye ulaşın. Ya Rabbi benim üzerimde hakkı olanların günahlarını bağışla!” diye dua edilir. O kişi bundan memnun olur. Kıyamet gününde ya Rabbi, ben hakkımdan vazgeçtim.” Der. Bilinmeyen hak sahibinin hakkından bu şekilde kurtulmaya çalışılır.
Hak sahibi biliniyorsa, helalleşmek için durum anlatılacak şekilde ise ona açıklanır hak iade edilir ve “Hakkını helal et” denir, helalleşilir.
Eğer hak sahibi ölmüşse, hak mirasçılara verilir. Onlarla helalleşilir. Mirasçıları da yoksa o zaman onun adına o hak olan şey ihtiyaç sahiplerine verilir. Onun adına hayır yapılır. Gıybet gibi bir günah, iftira gibi bir suç işlendiyse o zaman hak sahibinden özür dilenir, duyanlara işin doğrusu anlatılır, zarar telafi edildikten sonra helallik alınır.
Eğer mala zarar verildiyse, zarar telafi edildikten sonra helalleşilir.
Gönül kırma, incitme gibi hallerde gönül alıcı şeyler söylenir. Kırgınlık giderilmeye çalışılır. Bu yetmez özür dilenip helalleşilir.
Eğer beddua alındıysa, bu kötü bir şeydir. Beddua yanlış anlamaktan dolayı haksız yere yapıldıysa, geri döner. Ama can yakmaktan, sıkıntıya sokmaktan dolayı beddua altındaysa, bu insana zarar verir. Bundan kurtulmak için derhal zarar giderilmeli ve hayır duası alınmalıdır.
Yapılan hatalardan dolayı özür dilemek bazı hakların affını kolaylaştırır.
Yapılan hatalar ne olursa olsun günah işlenmiştir. Bundan dolayı pişmanlıktan sonra hata terk edilip, Allah’tan af dilenip tevbe edilmelidir.
Kul hakkı olunca sadece tevbe etmekle silinmez.
Tevbe hak iadesinden sonra gelir.
Ne yaparsak yapalım üzerimizdeki bütün haklardan kurtulmamız mümkün değildir.
Öyleyse ne yapalım? Hak konusunda çok hassas olalım. Üzerimizdeki haklardan kurtulmaya çalışalım sonra da şöyle dua edelim:
-“Allah’ım kıyamet gününde hak sahipleri yakama yapışıp, hak talep ettikleri zaman, onlara lütuf ve ihsanda bulunarak haklarını helal ettirip beni kurtar!” Bu duayı sık sık yapalım. Unutmayın her şeye kâdir olan Cenab-ı Allah, affettirme gücüne de sahiptir. Hak sahibine, duanı kabul ederse, ihsanda, ikramda ve vaatte bulunur, hakkından vazgeçirir.