NAMAZDAKİ EDEP VE ADAP

a)Ezanda;

Ezan, namaz vakitlerinde mü’minleri namaza çağırır.

Ezanın şartları şunlardır:

• Namaz vaktinin girmiş olması,
• Arapça olarak okunması,
• Sırasının bozulmaması,
• Erkeğin okuması.

Ezan, erkeklere vacip derecesinde sünnettir.

Peygamber (as): Ezanı işittiğiniz zaman müezzinin söylediklerini aynen söyleyin” buyurmuştur. (Buhari Ezan:7)

Ezan okunurken;

• İş bırakılır.
• Dinlenip tekrar edilir.
• Başka şeyler konuşulmaz
• Ayak ayak üstüne atılmaz, sigara içilmez.
• Ezan okuyana ezan dinleyene selam verilmez.
• Ezan, haydin namaza gelin, kurtuluşa gelin diye Müslümanları çağırır. Ezanın bu davetini duyan Müslümanların bu davete uymaları gerekir.
• Ezan, kulluğu hatırlatır ve davetine uyanların kurtuluşuna vesile olur.
• Yeni doğan çocukların sağ kulağına ezan, sol kulağına kamet getirilir ki, ilkler insanda kalıcı olur.
• Ezanı duyan, ezan duasını okur.
• Ezandan şeytan rahatsız olur.
• Allah Müslümanları ezan sesine hasret bırakmasın. Mehmet Akif’in ifadesiyle:
• “Şu ezanlar ki şehadetleri dinin temeli
• Ebedi yurdumun üstünde benim inlemeli”

* * * * *

b) Camide;

Camiler yeryüzünün en kutsal yerleridir. Camilere Allah’ın evi denmiştir.

Peygamber (as):

• “Camiler yeryüzünde en kutsal yerlerdir. Yeryüzünde Allah’ın evleridir” buyurur. (Ramuzu’l-ehadis:76/10-121/6)

Camilerde yüce Allah’ın huzuruna çıkılır. Camiler islamın simgesi, vatanın tapusudur.

Cami yaptırmak, camiye yardım etmek, camilerin ihtiyacını karşılamak, camiye gitmek sevaplı işlerdendir.

Camilerin masraflı, süslü olmaması gerekir. Şimdi camiler büyüklüğü ve süsü ile övünülüyor. Camilerin süsü cemaatidir. Çocukların, gençlerin camileri doldurmasıdır.

Camilerin süslü yapılması, kıyamet alameti olduğu bildirilmiştir.

Cami adabına son derece dikkat etmek gerekir.

Camiye bid’at sokulmamalıdır. Çünkü bid’at girerse, sünnet çıkar.

Camiye sağ ayakla girilir sol ayakla çıkılır.

Camiye temiz elbiselerle girilmelidir.

Cami de koşulmaz, ilerleyin, telefonu kapatın gibi sık sık sükuneti bozan konuşmalardan kaçınılmalıdır.

Sonradan gelenler, önce gelenlerin omuzlarına basa basa öne geçmemelidir.

Cami avlusu camiye dahildir. Tükürülmez, sigara içilmez, alkol satışı yapılmaz.

Namaz bitmeden önce çıkanlar, namaz kılanların önünden geçmemelidir. Geçen günaha girer. Namaz kılanda biraz tedbir almalıdır. Önüne bir şey koyar ve bir kenara durur.

Camiye girerken abdest alan, ayakları ıslak iken girmemelidir.

Camide saygılı oturulmalı, bir yere dayanıp uyunmamalıdır.

Cami içinde lüzumsuz konuşmaya meydan verecekse musafaha dışarıda yapılmalıdır.

Camiye gelen çocuklar kovulmamalı, camiye ısındırılmalıdır.

Bayanlar tam tesettüre uygun giyinmelidir. Erkeklerde şortla camiye gelmemelidir.

Camiye kirli, yağlı elbiselerle gelinmemelidir. İşyerinden gelen, bir kenara durmalıdır.

Camide, münakaşa yapılmamalıdır.

Özrü oturmaya engel olmayan sandalye de namaz kılmamalıdır.

Camide aynı yerde namaz kılınmaz.

Camiye giren vakit müsait ise, iki rekat mescit namazı kılmalıdır. Kerahet vakitlerine dikkat edilmelidir.

Camiye giren, namazla, zikirle, Kur’an okumakla, tefekkür etmekle ezanı beklemelidir.

Sarımsak, soğan yiyen, üzerinde sigara kokusu olan yanındakine eziyet vermemek için o hali ile gelmemelidir.

Camide ilân yapılmamalı, ticaret yapılmamalıdır.

İmamın arkasına namaz kıldırabilecek, bilgisi olan durmalıdır.

Camiye cünüp olan, hayızlı ve adet gören kadın girmemelidir.

Bulaşıcı hastalığı olan camiye gelmemelidir.

Caminin bir köşesi kitaplık olmalıdır.

Camilerin yapımına, imarına, yıpranmamasına, temizliğine özen gösterilmelidir. Çünkü camiler Allah’ın evidir.

* * * * *

c) Namazda;

Namaza çok önem vermeliyiz. Çünkü namaz dinin direğidir.

Kur’an’da

• Kur’an’ı oku, namazı dosdoğru kıl. Şüphesiz namaz insanı, fuhuştan ve kötülüklerden alıkoyar. (Ankebut:45)
• “Namazla Allah’tan yardım isteyin. Şüphesiz namaz, Allah’a boyun eğenlerden başkasına ağır gelir.” (Bakara:45)
• “Namazı dosdoğru kılın” (Nisa:103) buyrulur.

Namaz en önemli ibadettir. Namaz olmazsa, iman zor korunur. Kıyamet günü önce namaz ibadetine bakılacak, namaz tamsa diğer amellere geçilir. Namaz yoksa diğer amellerine bakılmaz.” (Ramus’u-l ehadis:158/6)

Peygamber (as) namazın önemini şu hadisi ile ifade etmiştir.

• “Beş vakit namazı kılana Allah beş haslet ikram eder:

1- Ondan geçim sıkıntını kaldırır.

2- Kabir azabını kaldırır.

3- Amel defteri sağdan verilir.

4- Sıratı kolay geçer.

5- Hesabı kolay olur ve cennete girer.

Namazı terkin cezası ağırdır. Başta Cenab-ı Allah’a isyandır. Müslüman olmanın önemli şartını yerine getirmemiş olur.

Peygamber (as): “Kim namazı kasten terk ederse, Allah’ın ve peygamberin zimmetinden çıkmış olur” (Ramuz’u-l ehadis:487/15) demiştir.

İslamda güç yetiremeyeceğimiz bir ibadet yoktur. Güç yetiştiremeyeceğimiz işten zaten sorumlu olmayız. İslam, her ortamda yaşanır bir dindir.

Namaz kılmamak için mazeretimiz olamaz. Bugün nice eli, ayağı, gözü, kulağı olmayan nice hastalıklarla boğuşanlar var ki, onlar Rablerine verdikleri ahitte duruyor. Senin namaz kılmamaktaki mazeretin ne olabilir?

Çocuksan, deli isen, kendini bilmeyen aciz ihtiyarsan veya dinsiz isen kimsenin diyecağı bir şey olmaz.

Yunus Emre’nin ifadesiyle:

Müslümanım diyen kişi,

Şartı nedir bilse gerek.

Allah buyruğunu tutup.

Beş vakit namaz kılsa gerek.”

Namazdaki edep ve adab şöyle sıralayayım:

• Bedenin, elbisenin ve namaz kılınacak yerin maddi ve manevi kirlerden iyice temizlenmesi gerekir.
• Örtülmesi gereken yerlerin iyice örtülmesine dikkat edilmelidir. Kadın ince, kısa ve dar elbise ile namaz kılamaz. Ayrıca içini gösteren; saçı, küpeleri belli eden ince baş örtüsü ile namaz kılamaz. Çorapsız namaz kılamaz.
• Erkekler ipek elbise ve altın yüzükle namaz kılmamalıdır. Bu iki şeyi peygamber (as) erkeklere yasaklamıştır.
• Haramdan kazanılan elbise ile namaz olmaz. Peygamber (as): “Biriniz on dirhem elbise satın alsa, bir dirhemi haramdan olsa, bu iblise ile kıldığı, namaz kabul olmaz” buyurmuştur.
• Kıblenin iyi tayin edilmesine, namazın vaktinin girmesine dikkat edilmelidir.
• Niyet açık yapılmalıdır. Bir niyetle birkaç namaz kılınamaz.
• Başlama tekbiri dıştan “Allahü Ekber” diyerek alınmalıdır. “Ber” uzatılmamalıdır. Tekbir ayakta alınır. Başka dilde tekbir olmaz. “Tanrı uludur” denmez. Ayakta duramayan oturarak tekbir alır.
• Kıyam, rükû, secde farklıdır, ayakta duramayan yere oturabiliyorsa, sandalyede namaz olmaz. Hiçbir mezhepte sandalyede namazdan bahsedilmemiştir.

Peygamber (as) şöyle buyurur: “Namazı ayakta kıl. Buna gücün yetmezse, oturarak kıl. Buna da gücün yetmezse, yan yatarak kıl” (Buhari, Taksir:19)

• Her rekatta Fatiha okunur (Farzların 3,4, rekatlarında sûre okunmaz.) Diğer rekatlarda Fatiha’dan sonra sûre veya ayet okunur.

Doğru bilinen sûreler okunmalıdır.

Okuma içten olmaz. İmamla namaz kılarken cemaat Fatiha ve sûre okumaz.

Okuma da acele edilmez. Kur’an’da: “Tane tane okuyun” (Müezzemmil:4) buyrulur.

Kur’an’a bakarak okunmaz.

Kur’an meali ile veya başka dilde namaz kılınmaz.

• Ayakta iken secde edilecek yere, rükuda ayak parmaklarının ortasına, otururken iki dizin arasına bakılır. Başka yerlere bakılmaz. Peygamber (as). Allah;
• Avcının (Başka yerlere bakanın)
• Hırsızın (Namazı acele kılanın)
• Hamalın (Sıkışık abdestle namaz kılanın) namazını kabul etmez” buyurur.
• İmama uyan imamdan önce rüku ve secde yaparsa, namazı bozulur.
• Secde yedi kemik üzerine yapılır, ayak topukları birleştirilir. (Eller, alın, burun, dizler, ayak parmak uçları (Ramuzu’l e hadis:49/14) yere değer.

Erkekler kollarını secdede yere koymaz. Sehpa, yastık gibi şeyler üzerine secde edilmez.

• Namazda gözler kapatılmaz.
• Oturunca erkekler sağ ayaklarını dikerler. Ayağının üstü yere değmez. Hanımlar ayaklarını sağa yatırır, kalçalarının üzerine oturur.
• Sağ elin işaret parmağını kaldıranlar elini yumruk yapar “Lâilahe” derken parmağı kaldırır. “illallah” derken indirir.
• Namaza riya karıştırmamaya dikkat edilmelidir.
• Namazda başka şeyler düşünülmez.
• Namazda esnememeye, uyuklamamaya dikkat edilmelidir.
• Namazın bölümlerinde bir hareket üç defa tekrar edilirse namaz bozulur.
• En önemli şeylerden biri de şeytanın vereceği vesveseden uzak durulmasıdır.
• Namazın sünnetlerine, vaciplerine ve farzlarına dikkat etmek. Mekruhlardan, bozan şeylerden kaçınmak gerekir.
• Sureyi Fatiha’dan önce okuyan, Fatiha’dan sonra sûre okumayı unutan, birinci oturuşu unutan, Kunutların sırasını bozan, unutan gayri müekket sünnetlerde salli, barik’i okumayı unutan veya müekket sünnetlerde salli barik okuyan sahiv secdesi, (yanılma) yapar. Unutursa namaz bozulmaz, eksik olur. Hatırlarsa namazı tekrar kılar.
• Ana baba evlatlarından sorumludur. 7 yaşında namazı öğretecek, 10 yaşında kılmasını sağlayacaktır.
• Namazı erkeklerin cemaatle kılması 27 derece daha sevaptır.
• Vaktinde kılınamayan namazlar, kerahet vakitlerinin dışında kaza edilir.
• Sabah namazına kalkamayan kerahet vaktinin çıkmasından, öğle namazına bir saat kalana kadar sünneti ile beraber sabah namazı kılar.
• Sünnet namazlar ve namazdaki sünnetler terk edilmez. Peygamber (as): “beni nasıl namaz kılar görürseniz öyle namaz kılınız” buyurmuştur. (Buhari, ezan:18)
• Namaz kılanın önünden geçilmez. Peygamber (as) “Namaz kılanın önünden geçen kimse, ne kadar günah işlediğini bilseydi. Kırk (yıl) beklemeyi, namaz kılanın önünden geçmekten daha hayırlı bulundu” buyurmuştur. (Müslim salat:152)
• Namaza duranda önüne sütre koymalıdır
• Cemaatle namaz kılanlar, saflarını düzgün ve sık tutmalıdır. Ashabın elbiseleri omuzlarından eskirmiş. Peygamber (as): “Safları sıklaştırın” diyor (Müslim salat:127)
• Namazdan önce üç defa estağfirullah denirse, bu günahların affına sebep olur.
• Erkekler ezan okunur, kamet getirir.
• Fatiha suresi okununca “amin” denir, besmele çekmeden sure okunur.
• Cenab-ı Allah’a ulaşan kulun takvasıdır. Namaz güzel kılınmalıdır. Alışkanlık halinde değil, şuurlu bir şekilde kılınmalıdır. Çünkü bir hadiste: “Siz namazda iken Rabbinizle konuşmaktasınız” buyrulmuştur. (Buhari Salat:36)
• Namaz kılacak olan, ezandan önce güzelce abdest alıp ezanı beklemelidir.
• Namazı ilk vakitte kılmalıdır, sevabı bol olur.
• Allah’ın huzuruna güzel kıyafetle, düzgün durulmalıdır.
• Namaz kıldıran için bir hadiste şöyle buyuruluyor: “Namazı uzatmayınız. Çünkü arkada ihtiyarlar, ihtiyacı olanlar ve çocuklar vardır.” (Buhari ezan:63)
• Namazı kılan tesbih duasını yapmayı ihmal etmemelidir.
• Cuma günü erkeklerin Cuma namazına güzel elbiselerle, güzel kokular sürünerek, gusül abdesti ile Cuma namazına gitmeleri gerekir.

Peygamber (as) “Cumaya erişen kimse, gusletsin” buyurur. (Buhari, Cuma:2)

Cuma günü namaz saati mükellef erkeklerin iş yapması, para kazanması helal olmaz. Ezan okununca işi bırakıp namaza gidecektir.

Cuma günü ikramda bulunup, tebrikleşmek, o günün Cuma olduğunu hatırlatacak ve cumaya hazırlık yaptıracaktır. Yani müslümanın müslümanla tebrikleşmesi, hayra vesile olacaktır.

• Nafile namazlar Cenab-ı Allah’a yaklaşma ve rızasını kazanmaya vesiledir. Kulun kurtulmasına sebep olur.

Cenab-ı Allah şöyle buyurur: “Kulum bana farz namazlardan sonra en çok nafilelerle yaklaşır. Nafile namazlarını kılanları severim. Onları sevince de; onların işiten kulağı, gören gözü, tutan eli yürüyen ayağı olurum.” (Buhari Rihak 38)

Bir kutsi hadiste de

• “Kul kıyamet günü ilk önce namazdan sorulacaktır. Eğer namazı tam ise kurtulur. Namazı eksik çıkarsa, kaybedenlerden olur. Farz namazlar eksik çıktığında Allah: “Bakın kulumun nafile namazı var mı” der. Eksiklikler nafile namazlarla tamamlanır.”

(Tirmizi Salat:305+Riyaz’ü-s-salihin):308)

Nafile namazları şunlardır:

• Kuşluk namazı
• Evvabin namazı
• Teheccüt namazı
• Tesbih namazı
• Mescit namazı
• Abdest namazı
• Yolcu namazı
• Şükür namazı
• Tevbe namazı
• Korku namazı

Nafile namazlar; ikişer rekat, ikişer rekat kılınır. Kerahet vakitlerinde kılınmaz. Birinci rekatta Fatiha’dan sonra kâfirin suresi, ikinci rekatta ihlas sûresi okunur.

Mezhebimize göre kaza namaz borcu olanda kılar.