MAKİNENİN İCADI
Descartes(1596-1650), Pascal (1623-1662), Leibniz (1646-1716) gibi Batılı ilim adamları makine üzerinde düşünüp hayaller kurarlarken, otomatik makinelerin yapımı 17. yüzyılda gerçekleştirilebilirken, Türklerde otomatik makineler asırlar önce, 1205 tarihinde büyük Türk bilgini Eb-ül-iz tarafından yapılmıştır.
“1205 tarihinde Türk bilgili Eb-ül-iz makimeyi yapmıştı. Bu bir adama benziyordu. Elinde tuttuğu testi içindeki suyu bir kaba boşaltıyor ve bu kabın içinde bulunan bir şamandıra ile otomatik makine ile adamın eli kolu harekete geçer geçmez tepedeki kuş da hareket ediyor ve ötüyordu.
Dr. Toygar Akman, bu konuda şunları yazmaktadır :
“Diyarbakır’ da yayınlanan “Kara Amid” adlı Derginin 1969 yalına ait 2. cildinin 5. sayısını incelerken “8 Asır Evvel Türk sarayları Makineleşmiştir.” Başlıklı bir yazı gözüme çarptı. Sayfaları karıştırdıkça Cizreli Eb-Ül-İz adında bir Türk bilgininin, bundan aşağı yukarı sekiz yüzyıl önce, Diyarbakır’ da hükümranlık yapan Artuk Türkleri Eb-Ül-İz’in yapmış olduğu otomatik makineleri saraylarında kullanmışlardı.” (21)
Dr. Akman, ilginç açıklamalarından sonra Eb-Ül-İz’in bu konudaki kitabının Ayasofya Kütüphanesindeki nüshasının içinden 66 sayfanın çalınmış olduğunu yazıyor. İbrahim Hakkı Konyalı da :
“Eb-Ül-İz, otomatik makinelerini Hükümdar Mahmud’ un abdest alırken başkalarının su dökmesinden hoşlanmadığı için kendisine bu makineleri yaptığını ve hükümdarın bu makinelerin döktüğü su ile abdest aldığını kaydederek, Hükümdar Mahmud’un Eb-Ül-İz’e : Dünyada eşine rastlanmayan bir şey yaptın, emeğin boşuna gitmeyecektir” dediğini yazmaktadır. (22)
Burada yer veremediğimiz bugünkü medeniyetin doğuşuna, insanlığın hayatının tekamülüne vesile olan, bugün basit gibi görünse de ilk ve başlangıç olması bakımından büyük önem taşıyan nice nice icat ve keşifler aziz milletimizin dehasından, idealinden doğmuştur.
- Hüseyin Namık Orkun, Türk Tarihi,c.1c.140
- Yılmaz Öztuna, Türkiye Tarihi,c.1,s.159
- Prof. Dr. George Montandan.
- Yılmaz Öztuna,a.e.g. c.12, s.258
- Öztuna,a.g.e. c.1, s.188
- Fernand Grenard, Asyanın Yükselişi ve Düşüşü, s.9
- Kur’an-ı Kerim, Nahl Suresi : 5
- Ebul Gazi Bahadır Han, Türklerin soy Kütüğü, s.24
- Ebul Gazi Bahadır Han, Türklerin, Şecere-i Terakime, s.24
- Ziya Gökalp, Türkçülüğün Esasları, s.179
- Hüseyin Namık Orkun, Türk Tarihi, c.1s.140
- Bahaeddin Ögel, Türk mitolojisi,c.1, s.102
- Kur’an- Kerim, Yunus Suresi : 5
- Kur’an- Kerim, Bakara Suresi :189
- Prof. Dr. M.Hamidullah, İslam’a Giriş, s.159
- Kur’an-ı Kerim, Hud Suresi : 37
- Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi, C.1, S.77
- Kur’an- Kerim, En’am Suresi, 97
- Dr. Sigrid Hunke, Avrupanın Üzerine Doğan İslam Güneşi, s.49
- Evliya Çelebi, Seyahatnamesinden Seçmeler, c.1, s.118 (1000 Temel Eser)
- Bilim Ve Teknik Mecmuası, Sayı:77
- Kara Amid (Tarih,Turizm,Edebiyat) Dergisi,Sayı:5, Yıl:1969