İyilik nasıl yapılmalıdır?

Bir işin, bir davranışın iyilik olabilmesi için bazı özellikler taşıması lazımdır.

-İyilik, öncelikle faydalı olmalıdır.

-İyilik, Allah rızasına yönelik olmalıdır. Dünyevi bir karşılık gözetilmemelidir.

-İbn-i Sina: “İyiliğin şartı beştir” der:

1-Tez olmalı

2-Gizli olmalı

3-Sürekli olmalı

4-Yerini bulmalı

5-Gözde büyütülmemeli”

-İyilikte riya gösteriş olmamalı. Kur’an da: “Bir iyiliği açıklar yahud gizlerseniz veya bir kötülüğü açıklamayıp gizlerseniz, af ederseniz şüphesiz Allah da ziyadesiyle af edici ve kadir dir” buyrulur. (Nisa:149)

-İyilik başa kakılmamalıdır. Kur’an’da:

“Yaptığın  iyiliği çok görme, başa kakma!” (Muddessir:6)

“Ey iman edenler! Allah’a ve ahirete inanmadığı halde malını gösteriş için harcayan kimse gibi başa kakmak ve incitmek suretiyle yaptığınız hayırlarınızı boşa çıkarmayın. Böylesinin durumu düz kayaya benzer ki sağanak bir yağmur üzerinde ki toprağı alıp götürmüştür. Bunlar kazandıklarından hiçbir şeye sahip olamazlar. Allah kafirleri doğru yola iletmez” (Bakara:264) buyrulmuştur.

-Yapılan iyiliğin ardından bir beklenti olmaz. Bana dua et denmez bir menfaat umulmaz karşılık ve teşekkür de beklenmez. (İnsan:9)

-İyilik kalıcı olmalıdır. Kur’an’da:

“Servet ve oğullar dünya hayatının süsüdür. Ölümsüz olan iyi işler ise Rabbinin nezdinde hem sevapça daha hayırlı hem de ümit bağlamaya daha layıktır” (Kehf:46)

“Allah doğru yola gidenlerin hidayetini arttırır. Sürekli kalan iyi işler, Rabbinin nezdinde hem mükafat bakımından daha hayırlı, hem de akıbetçe daha iyidir.” (Meryem:76) buyrulur.

İyiliğe sebep olmak iyiliktir:

İyiliğe hayra aracılık yapan hayra sebep olanın mükafatı büyüktür. İnsan bazen kendisi bizzat iyilik yapamaya bilir. Ama o iyiliğin işlenmesine, yayılmasına sebep olursa iyiliği yapmış gibi sevap alır.

Peygamber (as) şöyle buyurmuştur:

“Hayra vasıta olan kimseye o hayrı yapanın ecri kadar ecir verilir.” (Tirmizi, ilim:14)

Bir hadislerinde de: “Bir iyiliğe sebep olan bizzat onu işlemiş gibidir” (R. Salihın:173)

Cenab-ı Allah da Kur’an’da şöyle buyurmuştur: “Kim iyi bir işe aracılık ederse, onunda o işten bir nasibi olur. Kim kötü bir işe aracılık ederse onunda ondan bir payı olur. Allah her şeyin karşılığını vericidir.” (Nisa.85)

Demek ki, iyiliğe sebep olan gibi kötülüğe sebep olanda yaptığının karşılığını mutlaka görecektir.

Bir şeyi başlatan o şeye hayat vermiş ve çığır açmış olur. o şeyin sevabından da günahından da ona pay vardır.

Kur’an’da şöyle buyrulur:

“Kim iyi bir ise aracılık ederse, onun da o işten bir nasibi olur. Kim kötü bir işe aracılık ederse, onun da ondan bir nasibi olur. Allah her şeyin karşılığını vericidir.” (Nisa:85)

Bu konuda Allah Resulü (sav9 şöyle buyurur:

-“İyi bir çığır açan kimseye o çığırın sevabı verileceği gibi, o yolda gidenlerin sevabı da verilir. Onların sevabından bir şey eksilmez. Kötü çığır açan kimseye açtığı çığırın günahı yüklenir. Kendinden sonra o yolda güdenlerin günahı da yüklenir ve onların günahından da bir şey eksilmez” (R. Salihın:170)

-“Başkalarını, doğruluğa çağırana, kendisine uyanların sevabı kadar sevap verilir. Sapıklığa çağıran kimseye de, ona uyanların günahı kadar günah verilir. (R. Salihın:173)

-“Bir iyiliğe vesile olan, onu bizzat işlemiş gibidir.” (Tirmizi, İlim:14)

-“Kim bir adam öldürürse, onun günahı kadar Adem’in ilk oğluna ayrılır. Çünkü o, adam öldürme çığırını başlatmıştır.” (R. Salihın:171) (Bak: Madia 27-32)