İSLAM’IN ŞARTLARI
İslâm dininin beş temel şartı vardır:
1. KELİME –İ ŞEHADET GETİRMEK
Kelime –i şahadet: “Eşhedü enlâ ilâhe illellah ve eşhedü enne muhammeden abdühü ve Rasüluh” demektir. Yani: “Ben şahitlik eder inanırım ki, Allahtan başka tanrı yoktur. Ve yine şahitlik ederim ki, Muhammed (as) Allahın kulu ve peygamberidir.” demek ve böyle inanmaktır.
İslam’a girmek için bu yeterlidir. Ama Müslüman olmak için yeterli değildir. Diğer şartlar gereklidir. Kurtulanlardan olmak için ibadet etmek gerekir.
İbadet, yüce yaratana kulluktur. O’nun verdiklerine şükürdür ve O’na itaattir. İbadetsiz hayata Allah razı olmaz. Kur’an-da şöyle bildirilir:
- “Yoksa insanlar imtihana tabi tutulmadan (ibadet etmeden) sadece iman ettik demeleri ile bırakılacaklarını mı sanırlar?” (Ankebut: 2)
Bir ayette de:
- “Dua ve ibadetiniz olmasa Rabbim size ne diye değer versin?” (Furkan: 177) buyrulmuştur.
Peygamberimiz kulluk edenle etmeyenin halini diri ile ölüye benzetmiştir. Kur’an-da Cenab-ı Allah da insanı kulluk etsin diye yarattığını bildirmiştir.
“Ölünceye kadar rabbinize ibadet edin” buyurmuştur.
İbadet Allah’ın rızasını kazandırır. İnsanı Allah’a yaklaştırır. Namazda secde hali, Allaha en yakın olunan zamandır.
İbadet etmekle kul Allaha şükretmiş olur.
İbadet, günahlardan arınmayı, kurtulmayı sağlar. Kur-an’da: “Namaz kötülüklerden alıkor” buyrulmuştur. İnsan ibadetle kötü alışkanlıklardan kurtulur. Bir ayette: “Ey iman edenler! Namazla Allah’tan yardım isteyin.” (Bakara: 153) buyrulmuştur.
İbadet etmekle kul, ahlâki ve ruhi olgunluğa ulaşır. Kulun ibadet edememesi kendisine yapabileceği en büyük kötülüktür. Aynı zamanda en büyük cezadır.
2. NAMAZ KILMAK
Kelime –i şahadetten sonra İslam’ın en önemli emridir. Namaz dinin direği ve temelidir.
Namaz miraçta 50 vakit olarak emredilmiş, sonra da beş vakte indirilmiştir. Kıyamet günü önce namazdan sorulacağı bildirilmiştir.
Kur’an-da birçok ayette namaz emredilmiştir:
- “Kur’an-ı oku, namazı dosdoğru kıl. Şüphesiz namaz insanı fuhuştan ve kötülüklerden alıkor.” (Ankebut: 45)
- “Ailene namazı emret, kendinde sabırla devam et.” (Taha: 132) buyrulur.
Peygamber (as) da şöyle emretmiştir:
- “Çocuklarınıza yedi yaşında namaz kılmalarını öğretin. Eğer on yaşına gelince kılmazlarsa dövün ve yataklarınızı ayırın.” (Ebu Davud, Salât: 26)
Yunus’un dediği gibi: – “Müslüman’ım diyen kişi Şartı nedir bilse gerek Allah buyruğunu tutup
Beş vakit namaz kılsa gerek”
Namazı terk etmek büyük suçtur. Kur’an-da:
- “Namazı ter edenin sıkıntılı bir hayatı olur, onu kıyamet günü kör olarak yatırırız.” buyruluyor. (Taha: 124)
- “Cennettekiler, cehennemdekilere: “Sizi buraya sürükleyen nedir?” derler. Onlar da: “ Biz namaz kılanlardan değildik” derler.” (Müddessir: 40 – 43)
Peygamber (as) da şöyle buyurur:
- “Kişi ile şirk arasında namazın terki vardır.” (R. Salihin: 1082)
- “Kim namazı terk ederse, Allahın ve peygamberin zimmetinden çıkmış olur.” (Ramuz’ul – Ehadis: 467/5)
Dünyada da ahrette de namazın insan hayatında önemi büyüktür. Büyüklerimiz: “Namaz yolda komaz” demişlerdir.
A- NAMAZIN ÇEŞİTLERİ
Namazları şöyle özetleyebiliriz:
1- Farz namazlar: Bu da ikiye ayrılır:
- Farz –ı Ayn: Mükellef olan her Müslümanın kılması gereken farz
namazlarıdır. Bunlar beş vakit namazın farzları ve Cuma namazının farzıdır.
- Farz –ı Kifaye: Bazılarının kılması ile diğerlerinden düşen cenaze
namazıdır.
- Vacip Namazlar: Vitir, bayram namazları, tilavet secdesi ve sevih secdesidir. İnsanın kılacağım diye adadığı namazlar ve bozulan nafile namazın iadesi gibi.
- Sünnet Namazlar: Beş vakit namazın sünnetleridir. Bunları peygamber (as) kılmış ve kılın demiştir. Bu da ikiye ayrılır:
- Müekket sünnetler: Peygamberin terk etmediği sünnetlerdir. Sabahın sünneti, öğle, akşam ve yatsının son sünnetleridir.
- Gayr–ı müekket sünnetler: Peygamber (as)’ın mazereti sebebiyle ara sıra kılmadığı ikindinin sünneti ve yatsı namazının ilk sünnetidir. Teravih namazı müekket sünnettir.
4- Nafile namazlar: Sevap kazanmak ve Allaha yaklaşmak için kılınan namazlardır.
Peygamberimiz (as) şöyle buyurmuştur:
– “Bir kul kıyamet gününde ilk önce namazdan sorulacak. Eğer namazı tam çıkarsa, kazananlardan ve kurtulanlardan olur. Eğer namazı eksik çıkarsa, kaybedenlerden olur. Farz namazlar eksik çıktığında Cenab-ı Allah: “Bakın kulumun nafile namazı var mı? der. Eksiklikler nafile namazlarla tamamlanır. Diğer amelleri de bu tarzda hesap edilir.” (R. Salihin: 2/398) (Tirmizi: Salât: 305) buyrularak nafilelerin önemi belirtilmiştir.
Nafile namazlar, iki rekât olarak kılınır. Sabah namazı vakti, güneş doğarken, zevalde iken, batarken, ikindi ile akşam arası, hutbe okurken, farz namazın vakti daraldıysa nafile namaz kılınmaz.
Mezhebimize göre kaza borcu olan da nafile namazı kılar.
B- NAFİLE NAMAZLAR ŞUNLARDIR:
1- Kuşluk namazı:
Güneş doğduktan sonra öğleye kadar kılınır. Bu namaz için peygamber (as) şöyle demiştir:
– “Bir kimse güneş yükseldiğinde güzelce abdest alıp iki rekat namaz kılarsa, günahları affolunur.” (Ramuz’ul Ehadis: 436/8) Bir hadiste de nafile hac ve umre derecesinde olduğu bildirilmiştir. (Age: 291/10)
- Evvabın namazı:
Akşam namazından sonra kılınır. Kur’an-da: Allahın evvabinleri
bağışlayacağı bildirilmiştir. (İsra: 25)
- Tesbih namazı:
Sevabı bol olan bir namazdır. Kerahet vakitleri dışında her zaman kılınır.
- Hacet namazı:
Bir isteği ve dileği olan abdest alır, iki rekât hacet namazı diye niyet eder ve kılar. Ardından da dua eder.
- İstihare namazı:
Herhangi bir işten önce nasıl hareket edileceği ve neyin doğru olduğunu anlamak için iki rekât namaz kılınır ve istihare duası okunur, yatılır.
Peygamber (as): “Kimin Allahtan bir dileği olursa, iki rekât namaz kılsın, sonra Allaha dua etsin” buyrulmuştur. (Tirmizi, Vitir: 17)
- Tevbe namazı:
Günah ve hata işlendikten sonra tevbe etmeden önce iki rekat namaz kılınıp tevbe edilecek olursa, peygamberimiz Allahın onu affedeceğini bildirmiştir. (Ramuz’ul Ehadis: 384/6)
- Mescit namazı:
Camiye giren kerahet vakti değilse Rabbine selam vermek maksadıyla iki rekat mescid namazı kılar.
- Abdest namazı:
Abdestten ve gusülden sonra iki rekât namaz kılınır. Bunun günahların affına sebep olacağına dair Hz. Peygamberin müjdesi vardır.
- Yolcu namazı:
Yola çıkmadan önce iki rekât namaz kılıp: “Ya rabbi! Yolumu açık et. Kaza belalardan beni koru. İşimi kolaylaştır. Hayırlı kimselerle karşılaştır. Beni sağ salim evime, sevdiklerime kavuştur” diye dua edilir. Dönüşte de iki rekât şükür namazı kılınır.
- Korku namazı:
Korku veren olaylar karşısında iki rekât namaz kılınır ve Allaha karşı dua edilir.
- Teheccüt namazı:
Gece yarısından sonra imsak vaktine kadar kılınır. Bu namazın sevabı boldur.
Kur’an-da:
- “Allahın rahmetinin kendisiyle olmasını isteyen, gece kalkıp iki rekat namaz kılsın.” (Furkan: 64)
- “Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece kalkarak kılınan namazdır.” (Müslim, Sıyam: 202) buyurmuştur.
“Allah’ın rahmetinin kendisiyle olmasını isteyen gece iki rekat nazma kılsın” (İhya: 1/1023)
Nafile namazlar iki rekât olarak kılınır. Fatihadan sonra Kâfirun, İlhak veya Felâk, Nâs sureleri okunur. Kılmak isteyen arttırır.
Farzlar vacipler ve sünnetler bizim sorumlu olduğumuz şeylerdir. İnsan Cenab –ı Allaha nafilelerle yaklaşır.
C- BEŞ VAKİT NAMAZ
Farz, vacip ve sünnet namazlar için vakit şarttır. Namazlar vakit vakit emredilmiştir.
Vaktinde kılınamayan namaz kaza olarak kılınır.
Namaz vaktinde kılınmazsa, özürsüz terk edilirse günah işlenmiş olur, tevbe gerekir.
Farz, vacip ve sünnet olan namazlar şu vakitlerde kılınır:
- Sabah
- Öğle
- İkindi
- Akşam
- Yatsı
a) Sabah Namazı:
Bu namaz aydınlığın başlamasından güneşin doğmasına kadar kılınır.
Sabah namazı 4 rekâttır; 2 sünnet + 2 farz. Sünnet önce kılınır. Sabah namazı vaktinde başka namaz kılınmaz. Sabah namazını vaktinde kılamayan, güneş doğduktan sonra öğle namazına bir saat kalaya kadar hem sünneti hem de farzı kılar. “Vaktinde kılamadığın sabah namazının sünnetine veya farzına” diye niyet eder.
Sabah namazını sürekli bilerek kuşluğa bırakmak olmaz.
Kur’an-da: “Sabah vakti namaz kıl. Zira sabah namazına melekler şahit olur.” (Bakara: 44) buyrulmuştur.
Bir hadiste: “Sabah namazından sonra yedi defa: “Allahümme ecirnâ minennâr” deyiniz buyrulmuştur.
- Öğle namazı:
Güneşin tepe noktasını geçmesinden gölgenin iki misli olmasına kadarki vakittir. Bu zaman içerisinde kılınır.
Öğle namazı 10 rekattır. 4 ilk sünnet + 4 farz + 2 son sünnet olarak kılınır.
- İkindi namazı:
Öğle namazının çıktığı andan itibaren güneşin batmasına 45 dakika kalaya kadar kılınır. Güneşin sararmasına kadar geciktirilmez. İkindi namazı 8 rekâttır. 4 sünnet + 4 farz olarak kılınır. İkindinin sünneti gayr –i müekket sünnettir, farz sonra kılınmaz.
Kur’an-da ikindi namazı için: “Orta namaza devam edin” (Bakara: 238) buyrulmuştur.
Bir hadiste de: “İkindi namazının sünneti dünya ve dünyadakilerden hayırlıdır” buyrulmuştur.
İkindi ile akşam namazı arası nafile kılınmaz. İkindi namazının sünneti sıksık terk sünnetsizlerin ve sünnetini ve sünneti sevmeyenlerin işidir.
Namazları ilk vaktinde sünneti ile beraber kılmak çok sevaptır.
- Akşam namazı:
Akşam namazının vakti, güneşin batmasından şafağın kaybolmasına kadardır.
Bu namazın vakti kısadır. Ezanı kısa okunur, namaz da acele edilir, kısa sureler okunur. Bu darlık namaz içindir. Namazdan sonra dua terk edilmez. Kur’an okumak ihmal edilmez.
Akşam namazı 3 rekât farz + 2 rekât sünnet olarak kılınır. Kılınacak olan nafile namaz sünnetle birleştirilmez.
Sünnet kılındıktan sonra evvabin kılınır.
Namazların şeklinin kalıbının korunması çok önemlidir.
- Yatsı namazı:
Yatsı namazı, akşam kızıllığından sonra sabah fecrin doğmasına kadar
kılınır.
Yatsı namazı 10 rekâttır: 4 ilk sünnet + 4 farz + 2 rekât da son sünnet olarak kılınır. Ardından 3 rekât da vitir namazı kılınır.
Ramazanda yatsı ile vitir arasında Teravih namazı kılınır. Teravihten sonra vitir cemaatle kılınır.
- Cuma namazı:
Cuma günleri öğle namazı sırasında kılınır.
Kur’an-da: “Ey iman edenler! Cuma günü namaz için çağrılınca, Allahın zikrine (Cuma namazına koşun), alışverişi bırakın. Bilirseniz bu sizin için daha hayırlıdır.” (Cuma: 9) buyrulmuştur.
Cuma buluğ çağına girmiş her erkeğe farzdır. Cumayı terk etmesi ve iş yapması helal olmaz.
Cuma günü ilk önce 4 rekât cumanın ilk sünneti, ardından 2 rekât cumanın farzı, daha sonra da 4 rekat cumanın son sünneti kılınır. Bundan sonra Cuma namazı ile ilgili tereddütleri gidermek için 4 rekât son öğle namazının farzı kılınır. Eğer Cuma kabul olmadıysa, o günün öğle namazı kılınmış olur. Değilse, bir öğle namazı kaza edilmiş, borç ödenmiş olur. Bundan sonra da 2 rekât daha namaz kılınır. Buna da “Son kazaya kalmış sabah namazının farzına” diye niyet edilir. Bir sabah namazı kaza edilmiş olur. Kaza yoksa nafile namaz kılınmış olur.
g) Bayram namazları:
Kurban ve Ramazan bayram günleri kılınır. Bu namazlar vaciptir. Kevser suresinde namaz kılınması ve kurban kesilmesi emredilmiştir.
İlk bayram günü sabah güneşin doğmasından 45 dakika sonra 2 rekât olarak kılınır.
Cuma ve bayram namazlarının kazası olmaz. Vacip olan vitir namazı ise kaza edilir.
Birkaç uyarı:
- Namazda yanılan, galip zanna göre hareket eder.
- Cemaate birince rekattan sonraki rekatlarda yetişen, kılmadığı rekatları kılarak namazını tamamlar.
- Namazda vesveseye düşen, helal yiyip içmeli, güzel abdest almalı, namazda başka şeylerle meşgul olmamalı, Allahın huzurunda olduğunu unutmamalı, namaz son namaz gibi kılınmalı, vesvesenin giderilmesi için ne okunduğu, ne manaya geldiği hatırlanmalı, namaz bozularak yeniden denenmelidir.
D- NAMAZIN ŞARTLARI (FARZLARI)
Namazın 12 tane farzı vardır. Dışındaki farzları şunlardır:
1- Hadesten temizlenmek:
- Bedende, elbisede ve namaz kılınacak yerde pislik varsa temizlenecektir.
- Abdest yoksa abdest alınacaktır.
- Cünüplük varsa yıkanılacaktır.
- Ayhali, nifas hali bittiyse gusül abdesti alınacaktır.
- Eğer su bulunamadıysa teyemmüm alınacaktır.
Bu maddi kirlerden temizlendikten sonra manevi kirlerden de temizlenilecektir. Bunun için niyetlenmeden üç defa “Estağfirallah” denilecektir. Haram lokmaya, haram para ile alınmış elbiseye de dikkat edilecek, hak hukuk olan evden ve günah ortamında namaz kılmaktan kaçınılacaktır.
2- Necasetten temizlenmek:
Dinen pis sayılan kan, irin, idrar, alkol ve dışkı gibi maddelerin üzerimizden ve namaz kılacağımız yerden giderilmesi gerekir.
3-Örtülmesi gereken yerlerin örtülmesi:
Erkeklerin göbekle diz arası, kadınların da yüz ve ellerin dışında bütün bedenin örtülmesi gerekir.
Bir hadiste peygamber (as): “Kadın buluğ çağına erişince elleri ve yüzü dışındaki yerlerini göstermesi helal olmaz.” buyurur. (Ebu Davut, Libas: 31) Namazda kadının isteği dışında bir yerinin açılması namazı bozar. Bunun ölçüsü organın dörtte biridir.
Kadın çorapsız namaz kılamaz. İnce elbise ve içini gösteren örtü ile, dar elbise ile kadın evinde de olsa namaz kılamaz.
Erkek de ipek elbise ve altık yüzükle namaz kılmamalıdır.
Bir hadiste: “Biriniz on dirheme elbise satın alsa, bir dirhem haram olsa, bu elbise ile kıldığı namaz kabul olmaz.” (V. Zuhayli, İslam Fıkhı Ans: 1/455) buyrulmuştur.
- Kıbleye dönmek:
Yönün Kâbe’ye dönmesidir. Kur’an-da: “Yüzünü mescid –i harama çevir” buyrulur. (Bakara: 144)
Yanlışlıkla başka yöne kılınan namazın iadesi gerekir. Vasıta ve binek üzerinde iken kıble istikametinden ayrılma durumunda namaz bozulur.
Kıbleyi tayinde sol taraf güneşin doğduğu yere, sağ tarafı da güneşin battığı yöne çevrilirse, kıble bulunmuş olur.
- Namazın vakit içinde kılınması:
Kur’an-da: “Namaz Müslümanlara vakti belirtilmiş olarak farz kılınmıştır.” (Nisa: 103) buyrulmuştur.
Hiçbir namaz vakit girmeden kılınmaz. Farz ve vacip olan namazlar vakti içinde kılınmazsa, daha sonra kaza olarak kılınır. Sünnet namazların, Cuma ve bayram namazların kazası olmaz.
Şu vakitlerde namaz kılınmaz:
- Güneş doğarken,
- Güneş tam tepe noktasında iken,
- Güneş batarken,
- Sabah namazı vaktinde sabah namazının farzı ve sünnetinin dışında
başka namaz kılınmaz.
- İkindi ile akşam namazı arasında nafile namaz kılınmaz.
Namazı ilk vaktinde kılmak sevaptır.
6- Niyet Etmek:
Niyetsiz namaz olmaz. Hangi namazın kılınacağına niyet etmek farzdır. Niyet, açık ve kesin yapılır. Her namazın niyeti farklı ve ayrıdır. Birden fazla namaza aynı anda niyet edilemez. Çünkü her namaz başlı başına bir ibadettir. Farzla sünnet veya nafile bir anda kılınamaz.
Niyet, namaza bitişik olarak yapılmalıdır.
Erkek kadın karışık namaz kıldıran, kadınlara da imamlık etmeye niyet etmelidir.
Kaza namazı kılan, eğer hangi namazı kıldığını bilmiyorsa, ilk kazaya kalan veya son kazaya kalan şu vaktin namazına diye niyet eder.
b) Namazın İçindeki Farzları:
- Başlama tekbiri almak:
Hangi vaktin namazı kılınıyorsa niyet edilir ve “Allahü Ekber” denilir. Tekbir alınırken A uzatılmaz ve beeeer diye de uzatılmaz.
Tekbir ayakta alınır. Rükûda olan imama uyacak olan tekbiri mutlaka ayakta almalıdır.
Başka dilde tekbir olmaz. “Allah büyüktür” veya “Tanrı uludur” denmez.
İçten tekbir alınmaz, dil ile söylenmesi gerekir.
Tekbir alırken erkekler başparmaklarını kulak memesine değdirir. Kadınlar ise ellerini omuz hizasına kadar kaldırır.
Ayakta duramayan, oturarak tekbir alır. Ayakta durabilenin oturarak tekbir alması caiz değildir.
- Ayakta durmak (Kıyam):
Ayakta durmaya gücü yetenin, sandalyede veya oturarak namaz kılması olmaz.
Hali olmayan yatarak kılar. Hiç hareket edemeyen göz ucu ile namaz kılar. Yani mutlaka namaz kılınacaktır. Onun için her kolaylık gösterilmiştir.
Ayakta dururken ayaklar dört parmak aralıklı olur. Gözler secde edilen yere bakar. Kadınlar ise ayak topuklarını birleştirir.
- Okumak (Kıraat):
Namazın her rekâtında fatiha suresinin ondan sonra bir sure veya ayet okumak farzdır.
Fatihadan önce birinci rekâtta Euzu besmele çekilir. Diğer rekâtlarda sadece besmele çekilir. Fatihadan sonraki sure veya ayetten önce besmele çekilmez. Çünkü Hanefilere göre besmele sureden bir ayet değildir.
Kur’an-da: “Kolayınıza geleni okuyun” buyruluyor. (Müzzemmil: 20) buna göre bilinen sureler okunmalıdır. Özellikle fatiha tam ve noksansız okunmalıdır. Yoksa namaz olmaz.
İçten okuma olmaz.
Yanlış okunduğunda, yanlış yapıldığında cemaat imamı “Subhanellah”,
“Allahü ekber” veya “Elhamdülillah” der, uyarır. Kadın, elini eline vurur, namaz bozulmaz.
Kur’an-da: “Kur’an-ı tane tane okuyun” buyrulur. (Müzzemmil: 4) buna göre çok hızlı okunmaz.
Sure okurken sıra takip edilir. Uzun sure önce okunur. Tek sure atlanmamalıdır. Ayetten sonra sure okunmaz. Önce sure okunur.
Okurken dur işaretlerine dikkat edilmelidir.
Mana bozulacak şekilde okunursa, namaz bozulur.
Kur’an-a bakarak namaz kılınmaz.
Kur’an-ı başka dilden manasını okuyarak namaz kılınmaz.
Cemaatle namaz kılınacaksa, okuyuşu güzel olan, helal yiyip içen, namaz kıldırmalıdır. Yani ehil olan, temiz yaşayan namaz kıldırmalıdır.
- Eğilmek (Rükû):
Eller dizlere konularak eğilmektir. Erkekler de sırt düz olacaktır.
Gözler iki ayakucuna bakacaktır. Kollar ve ayaklar düz duracaktır. Kur’an’da: “Ey iman edenler! Rukû edin” (Hacc: 77) emri vardır.
Rukûda: “Sübhane rabbiyel azim” denir. Ayakta tekbir alan namaz kıldırana rükuda yetişir ve bir defa “Sübhane rabbiyel azim” derse, birinci rekata yetişmiş olur.
Namaz kıldırandan önce rükû yapanın namazı bozulur.
Rükûdan kalkan “Rabbena lekel hamd” der ve dik duruncaya kadar doğrulur.
- Yere kapanmak (Secde etmek):
Alnın, burnun, iki elin, iki dizin ve iki ayak parmaklarının uçlarının yere değmesi, yani yedi kemik üzerine secde edilecektir. (Ramuz’ul Ehadis: 49/14 +
443/3)
Kur’an-da: “Ey iman edenler! Secde edin” (Hac: 77) emri vardır.
Secdede ayakların üst kısmı yere değmemelidir. Ayaklar kalkmamalıdır. Dirsekler de yere konmamalıdır. Erkekler kollarını vücuttan ayrı tutar. Kadınlar ise vücutlarına yapıştırır ve yere yakın tutar.
Erkeklere peygamber (as) kollarınızı köpekler gibi yere yaymayın, der. (İ. Canan, Hadis Ans: 8/30)
Secdeye namaz kıldırandan önce varılmaz ve önce kalkılmaz. Böyleleri için: “Allah eşekbaşı yapar” uyarısı vardır. (Ramuz’ul Ehadis: 82/5)
Sehpa, yastık gibi şeyler üzerine secde edilmez. Pis yere secde edilmez. Allahtan başkasına secde edilmez.
Secde ederken alın yere değmelidir.
Secde iki defa yapılmalıdır.
Secde boyunca gözler kapatılmaz.
Secdede iken üç defa: Subhane Rabbiyel e’lâ” denir.
Secde için acele edilmez.
6- Son oturuş:
Son rekâtın secdeleri yapıldıktan sonra oturulur. Ettehıyyatü okunur, salli, barik ve Rabbena okunur, selam verilir.
Otururken gözler iki diz arasına bakar. Eller diz üstüne konulur. Sağ ayak dikilir. Hanımlar ayaklarının üzerine oturmaz, ayaklarını sağ tarafa yatırırlar ve kalçalarının üzerine otururlar.
Son oturuşta parmak kaldırma nasıl olur?:
Ettahıyyatüyü okurken sıra La ilahe illallah’a gelince sağ elin parmakları yumulur, “La ilahe” derken, şehadet parmağı kaldırılır. “La” derken biraz uzatılır. “İllallah” derken de parmak indirilir. Uzun süreli tutulmaz. Parmak kaldırılırken de Allahın bir olduğu başka bir ilah, tanrı olmadığı düşünülür. Bu sünnettir. Bilmeyenlerin yapmaması uygundur. (İ. Caran, Hadis Ans: 8/8384)
E- KADINLA ERKEĞİN NAMAZI ARASINDAKİ FARKLAR
Kadınla erkeğin namaz kılması arasındaki bazı farklar 1- Başlama tekbirini alırken erkekler başparmaklarını kulak memesine değdirirler. Kadınlar ise ellerini omuz hizasına kadar kaldırırlar.
- Erkek namazdan önce ezan okur, kamet getirir.
- Rükûda erkekler sırtlarını düz tutarlar, hanımlar ise hafifçe eğilirler, ellerini de dizlerinin üst tarafına koyarlar.
- Erkekler ellerini göbeklerinin altına bağlarlar, hanımlar ise göğüslerinin üzerine koyarlar.
- Secdede erkekler kollarını yukarda, bedenden ayrı tutarlar, hanımlar ise vücuda bitiştirirler.
- Secdede erkekler sağ ayaklarını diker, kadınlar ayak sırtını yere koyar ve ayaklarını sağ tarafa çıkarır.
- Erkekler ayakta, rükûda ayaklarını dört parmak açar, kadınlar ayaklarını birleştirir.
- Kadın evinde namaz kılarsa daha fazla sevap alır, erkek camide kılarsa daha fazla sevap alır.
- Kadın imam olmaz.
- Kadın Cuma, bayram ve cenaze namazlarından sorumlu değildir.
Birkaç uyarı:
Namaz kılarken her şeyin hakkı verilmeli, acele edilmemeli ve başka şeylerle meşgul olunmamalıdır. Namazda esnememeye, orayı burayı karıştırmamaya dikkat edilmelidir. Bir rekâtta, rükûda veya secdede bir hareket üç defa yapılırsa namaz tehlikeye girer.
Bir hadiste peygamber (as): “Beni nasıl namaz kılar görürseniz öyle namaz kılınız” buyurmuştur. (Buhari Ezan: 18)
Namazda dünya işleri düşünülmez. Kişi ile rabıta kurulmaz.
Namazda en önemli şey, şeytanın vereceği vesveseden uzak durmaktır.
Namaz ciddiye alınmalıdır.
a) Namazın vacipleri:
- “Allahü Ekber” diyerek başlamak
- Farzların ilk iki rekâtında, vitir ve nafile namazların her rekâtında
Fatiha suresini okumak ve bir sure veya en az üç ayet okumak. Ayet uzun olursa bir ayet yeterlidir.
- Fatihayı, sureden önce okumak.
- Secdede alınla beraber burnun da değmesi.
- Namazın kurallarına uymak.
- Üç – dört rekâtlı namazların ikinci rekâtından sonra oturmak,
- Oturunca ettehıyyatü okumak,
- Sabah, akşam, yatsıda imamın 1. ve 2. rekâtta sesli okuması. İmama uyanın dinlemesi.
- Vitir namazının 3. rekâtında Kunut dualarının sıra ile okumak.
- Namazın sonunda selam vermek.
b) Namazın Sünnetleri:
Namazın sünnetleri şunlardır:
- Başta sübhaneke okumak,
- Başta euzu besmele çekmek, 3- Namazın içindeki tekbirleri almak, secde, rukûda tesbihleri çekmek,
- Kıyamda ayakları dört parmak genişliğinde tutmak.
- Secdeye varırken önce dizleri, sonra alnını ve burnunu koymak,
- son oturuşta Salli, Barik duaları okumak,
- Esselamu aleyküm diyerek selam vermek.
c) Namazın Mekruhları:
- Özürsüz bir yere dayanmak, esnemek, gözlerini kapamak,
- Rukû, secdeleri acele yapmak, başka yerlere bakmak,
- Ateşe karşı durmak, sıkışık abdestle kılmak, resme karşı durmak,
- Kaşınmak, ter silmek, elbise çekmek,
- Rekatlarda aynı sureyi okumak, sure bitmeden rukûya varmak,
- Namazı başkasına ait yerde izinsiz kılmak,
- Bir sure atlayarak kılmak veya sıraya uymamak, önceki sureyi okumak,
- Köpek bulunan yerde namaz kılmak, baş açık, paçalar, kollar sıvalı namaz kılmak mekruhtur.
d) Namazı bozan şeyler
- Konuşmak, yemek, içmek, gülmek (sesli gülmek abdesti de bozar)
- Kıbleden dönmek, özürsüz öksürmek, başka bir şeyle meşgul olmak,
- Sıcak diye üflemek,
- Ayeti yanlış okumak (Anlamın bozulması, bayılmak)
- Kadın erkek yan yana durmak, vücudun açılması.
- İmamdan önce yatıp kalkmak,
- Bakan biri “Bu adam namaz kılmıyor” derse namazı bozulur.
e) Sevih Secdeyi Gerektiren Haller:
- Sureyi Fatiha’dan önce okumak,
- Fatiha’dan sonra sure ve ayet okumayı unutmak,
- Birinci oturuşu unutmak,
- Vitr namazında kunut dualarını okumamak, sırayı bozmak,
- Oturuşlarda Ettehıyyatü’yü okumamak,
- Birinci oturuşta gayrimüekket sünnetin dışında Salli, Barik’i okumak, sadece “Allahümme Salli” demesi secdeyi gerektirmez. Bir kelime daha söylerse secde gerektirir.
NOT: Yanılma secdesi yapması gereken yapmayı unutursa, namazı eksik olur, bozulmaz. Secdeyi bilerek yapmazsa namazı bozulur.
F- NAMAZLARDAN ÖNCE
EZAN
Allahu Ekber – Alahu Ekber.
Allahu Ekber – Alahu Ekber.
Eşhedu en lâ ilâhe illallah
Eşhedu en lâ ilâhe illallah
Eşhedu enne Muhammeden Rasullullah
Eşhedu enne Muhammeden Rasullullah
Hayye’al’es – salah Hayye’al’el-salah
Hayyeal’el-felah Hayyeal’el-felah
Allahu Ekber – Allahu Ekber
Lâ ilâhe illallah.
Anlamı: “Allah en büyüktür, Allah en büyüktür. Allah en büyüktür, Allah en büyüktür.
Ben şahadet ederim ki, Allah’tan başka ilah yoktur.
Ben şahadet ederim ki Allah’tan başka ilah yoktur.
Ben şahadet ederim ki, Muhammet Allah’ın elçisidir.
Ben şahadet ederim ki, Muhammet Allah’ın elçisidir.
Haydin namaza, haydin namaza.
Haydin kurtuluşa, haydin kurtuluşa
Allah en büyüktür, Allah en büyüktür,
Allah’tan başka ilah yoktur.”
Okunuşu:
(Allahümme Rabbe hâzihi’d-da’vetitâm-meti ve’s-salâti’l kaimeti âti Muhammeden el-vesilete ve’l-fazilete ve’d-derâcete’r-rafiate ve’b’ashu mekâmen mahmuden ellezi ve’attehu inneke lâ tuhlifu’l-miâd)
Anlamı:
Ey ezanın ve kılınmak üzere olan namazın Rabbi Allah’ım! Muhammed aleyhisselâma cennette en yüksek makamı, fazileti ve dereceyi ver. Ve kendisine vaat ettiğin en büyük şefaat makamına onu ulaştır. Çünkü sen vadini yerine getirirsin.
Peygamberimiz (SAV):
“Ezanı müezzinle beraber tekrar edip, ezan duasını yapana şefaatim helâl olur.” (Buharı Ezan: 8) buyurur.
G- NAMAZLARIN KILINIŞI
1- SABAH NAMAZININ KILINIŞI
Namazlardan önce güzel bir abdest almaya özen gösterilmelidir.
Namaza başlamadan öce de günahlarımız için üç defa “Estağfirullah” denmeli böylece maddi ve manevi kirlerden arınmış olarak yüce Allahın huzuruna durulmalıdır.
Sabah namazının sünneti ile farzının kılınışı arasında fark yoktur.
- Önce niyet edilir: “Niyet ettim Allah rızası için bugünkü sabah namazının sünnetini kılmaya” denir.
- Ellerin baş parmakları kulak memesine götürülür. (Kadınlar omuz
hizasına kaldırır.)
- “Allahü Ekber” denir, tekbir alınır.
- Sübhaneke okunur.
- Euzu besmele çekilir.
- Fatiha suresi okunur. Sonunda “Âmin” denir.
- Bir sure veya Kur’an-dan en az üç ayet okunur.
- “Allahü Ekber” denilerek rükuya varılır.
- Üç defa: “Sübhane Rabbiye’L-azim” denir. – “Semi Allahü limen hamideh” denir ayağa kalkılır ve
- “Rabbena lekel hamd” denir.
- Allahü Ekber denir, secdeye varılır.
- Secdede üç defa: “Sübhane Rabbiye’LâLâ” denir.
- “Allahü Ekber” denir oturulur.
- Tekrar “Allahü Ekber” denir secdeye varılır.
- Secdede üç defa: “Sübhane Rabbiye’LâLâ” denir.
- “Allahü Ekber” diyerek ikinci rekata kalkılır.
- Besmele çekilir, Fatiha suresi ve bir sure veya bir ayet okunur.
- “Allahü Ekber” diyerek rükuya varılır. Rükûda üç defa “Sübhane Rabbiye’L-azim” denir.
- Semi Allahü limen hamideh” denir kalkılır.
- “Rabbena lekel hamd” denir.
- “Allahü Ekber” denir secdeye varılır.
- Secdede üç defa: “Sübhane Rabbiye’LâLâ” denir.
- “Allahü Ekber” diyerek oturulur. Tekrar “Allahü Ekber” diyerek secdeye
varılır.
- Secdede üç defa: “Sübhane Rabbiye’LâLâ” denir.
- “Allahü Ekber” diyerek oturulur.
- Ettehıyyatü + Salli + Barik ve Rabbena Atina duaları okunur. – “Esselâmü aleyküm verahmetullah” diyerek sağ tarafa selam verilir. Tekrar “Esselâmü aleyküm ve rahmetullah” diyerek sol tarafa selam verilir.
Böylece sabah namazının iki rekât sünneti kılınmış olur. Daha sonra farzına niyet edilir. Aynı şekilde iki rekât farzı kılınır.
2- ÖĞLE NAMAZININ KILINIŞI
Öğle namazının ilk önce 4 rekât sünneti kılınır.
- Niyet ettim Allah rızası için bugünkü öğle namazının sünnetini kılmaya, denilir.
- Euzu besmele çekilir, Fatiha suresi okunur “Amin” denir ve bir sure okunur.
- Allahu Ekber diyerek rükuya varılır, üç defa “Sübhane Rabbiye’L-azim” denir, “Semi Allahü limen hamideh” denilerek kalkılır ve “Rabbena lekel hamd” denir.
- “Allahü Ekber” diyerek secdeye varılır. Secdede üç defa: “Sübhane Rabbiye’LâLâ” denir. “Allahü Ekber” diyerek oturulur. Tekrar “Allahü Ekber” denir secdeye varılır. Üç defa: “Sübhane Rabbiye’LâLâ” denir. “Allahü Ekber” diyerek ikinci rekâta kalkılır.
- İkinci rekatta Fatiha ve bir sure okunur. “Allahü Ekber” diyerek rükuya varılır. Üç defa “Sübhane Rabbiye’L-azim” denir. “Semi Allahü limen hamideh” denilerek kalkılır ve “Rabbena lekel hamd” denir.
- “Allahü Ekber” diyerek secdeye varılır. Üç defa: “Sübhane Rabbiye’LâLâ” denir. “Allahü Ekber” diyerek oturulur. Tekrar “Allahü Ekber” denir secdeye varılır. Üç defa: “Sübhane Rabbiye’LâLâ” denir. “Allahü Ekber” diyerek oturulur. Ettehıyyatü okunur. “Allahü Ekber” diyerek üçüncü rekâta kalkılır.
- Fatiha okunur, “Amin” denir, sure okunur. Aynen birinci ve ikinci rekâtta olduğu gibi üçüncü ve dördüncü rekâtlar kılınır, sonunda oturulur. Ettehıyyatü+ Salli + Barik ve Rabbena Atina duaları okunur. “Esselâmü aleyküm verahmetullah” diyerek sağ tarafa selam verilir. Aynı şekilde “Esselâmü aleyküm verahmetullah” diyerek sol tarafa selam verilir. Böylece öğle namazının ilk sünneti kılınmış olur.
Erkekler kamet getirerek farzına niyetlenirler.
- Niyet ettim Allah rızası için bugünkü öğle namazının farzına, derler.
Birinci ikinci rekâtı aynı sünneti gibi kılarlar. Üçüncü dördüncü rekâtta fatihadan sonra farzlarda sure okumazlar. Farzın sünnetten başka bir farkı yoktur.
İki rekât son sünneti de aynı sabah namazının sünneti gibi kılınır. Böylece 10 rekât olan öğle namazı kılınmış olur.
- İKİNDİ NAMAZININ KILINIŞI
İkindi namazının 4 rekât olan sünneti sünnet –i gayri müekkededir.
İkindi namazını kılmaya niyet edilir. Öğlen namazının sünneti gibi kılınır. Yalnız ikince rekatın sonunda oturulunca Ettehıyyatü ile beraber salli, barik duaları okunur. Ayağa kalkınca da üçüncü rekâtın başında sübhaneke okunur. Bundan başka bir fark yoktur.
İkindi namazının sünneti farzından sonra kılınmaz. İkindi namazının dört rekat olan farzına niyetlendikten sonra o da aynen öğle namazının farzı gibi kılınır.
- AKŞAM NAMAZININ KILINIŞI
Akşam namazının üç rekât farzı önce kılınır.
– Niyet ettim bugünkü akşam namazının farzını kılmaya diye niyet edilir.
-“Allahü Ekber” denir. Euzu besmele çekilir, Fatiha okunur. “Âmin” denir. Sonra da bir sure okunur. Rükû ve secde yapıldıktan sonra besmele çekilir.
Fatiha ve bir sure okunur. Rükû ve secde yapılır oturulur. Ettehıyyatü okunur, kalkılır. Besmele çekilir fatiha okunur. Rükû ve secde yapıldıktan sonra Ettehıyyatü, salli, barik ve Rabbena Atina okunur, selam verilir.
Sünnet kılmaya niyet edilir. Aynı sabah namazının sünneti gibi kılınır.
- YATSI NAMAZININ KILINIŞI
Yatsı namazının ilk dört rekât sünneti ikindi namazının sünneti gibi kılınır. Yani birinci oturuşta fazladan salli, barik okunur, kalkınca da sübhaneke okunur.
Yatsı namazının dört rekât farzı aynen öğlen namazının veya ikindi namazının farzları gibi kılınır.
Yatsı namazının iki rekât son sünneti de sabah namazının sünneti gibi kılınır.
- VİTİR NAMAZININ KILINIŞI
Vitir namazı üç rekâttır.
- “Niyet ettim Allah rızası için bugünkü vitir namazını kılmaya” diye niyet
edilir.
-“Allahü Ekber” denir. Sübhaneke okunur. Euzu besmele çekilir Fatiha ve bir sure okunur.
- Rüku ve secdeden sonra ikinci rekata kalkılır, besmele çekilir. Fatiha ve sure okunur. Rüku ve secdeden sonra oturulur. Ettehıyyatü okunur. Üçüncü rekâta kalkılır.
- Besmele çekilir. Fatiha suresi ve bir sure okunur. “Allahü Ekber” denilir, rükuya gidilmez eller kulaklara götürülür. Eller bağlanır, kunut duaları okunur, rükû ve secde yapılır. Oturulduğunda; Ettehıyyatü, Salli, Barik ve Rabbena Atina duaları okunur, selam verilir.
7- CUMA NAMAZININ KILINIŞI
Cuma namazı, Cuma günleri öğle namazı yerine kılınır.
Cuma namazından buluğ çağına gelmiş erkekler, özrü olmayan yolcu olmayan, hür kimseler sorumludur.
- Ezandan sonra ilk önce dört rekatlık cumanın ilk sünneti öğle namazının sünneti gibi kılınır.
- Hutbe okunduktan sonra cemaatle iki rekat cumanın farzı kılınır.
- Sonra da cumanın dört rekat son sünneti kılınır. Böylece 10 rekât Cuma namazı kılınmış olur.
Cuma namazının sahih olması için mezheplerin farklı görüşlerinden doğan tereddüdü gidermek için,
- Son öğle namazı diye niyet edilir. Dört rekât farz kılınır. Eğer Cuma sahih olmadıysa o günün öğle namazı kılınmış olur. Cuma sahih ise bir öğle namazı kaza edilmiş olur.
- Bundan sonra iki rekat son kazaya kalmış sabah namazına diye niyetlenilir, bir sabah namazı borcu ödenmiş olur. Kaza borcu yoksa nafile namaz kılınmış olur.
8- BAYRAM NAMAZININ KILINIŞI
Ramazan ve Kurban bayramlarında birinci gün güneş doğduktan 55 dakika sonra kılınır.
Bayram namazı vaciptir.
Bayram namazı iki rekâttır. Cemaatle kılınır.
Bayram namazına niyet ettikten sonra “Allahu ekber” denir ve eller bağlanır. Süphaneke okunur. Üç defa “Allahu ekber” denir. Tekbirlerde eller kaldırılır. Üçüncü tekbirden sonra eller bağlanır; Fatiha ve sure okunduktan sonra rükû ve secde yapılır.
İkinci rekâtta da fatiha ve sure okunur. Üç defa “Allahu ekber” denir. Üçüncü tekbirden sonra rükû secde yapılır, oturulur. Ettehıyyatü, salli, barik ve Rabbena Atina duaları okunur ve selam verilir.
Hutbe okunduktan sonra dua edilir, dağınılır.
Kurban bayramında Arefe günü sabah namazından dördüncü bayram günü ikindi namazı sonrası dahil 23 vakit farz namazlardan sonra Teşrik tekbiri getirilir. Bu da her mükellef müslümana vaciptir.
Şöyle denir:
– “Allahu ekber Allahu ekber Lâ ilâhe illâllâhü vallahü ekber, Allahu ekber velillahil hamd.”
- NAFİLE NAMAZLARIN KILINIŞI
Nafile namazlar ikişer rekât olarak kılınır. Birinci rekâtta fatihadan sonra Kâfirun suresi, ikinci rekâtta fatihadan sonra İhlâs suresi okunur.
Veya birinci rekâtta fatihadan sonra Felâk suresi; ikinci rekatta fatihadan sonra Nâs suresi okunur.
- CENAZE NAMAZININ KILINIŞI
Cenaze namazı, öldükten sonra yıkanan Müslüman için bir duadır.
Bazı Müslümanların kılması ile diğer Müslümanlardan sorumluluk kalkar.
Cenaze namazı için kadınsa veya erkekse niyette bu belirtilir.
Cenaze namazı, secdesiz ve rükûsuz kılınır.
Cenaze namazı için:
- Önce niyet edilir.
- Tekbir alınır.
- Subhaneke okunur. (Vecellesenâüke) de okunur.
- İkinci tekbirden sonra salli duası okunur.
- Üçüncü tekbirden sonra cenaze duası okunur. Bu duayı bilmeyen “Amin” der. Veya Rabbena Atina duasını okur.
- Dördüncü tekbirden sonra selam verilir.
11- İSTİHARE NAMAZININ KILINIŞI
İstihare, hayırlı olanı istemek demektir.
İşlerimizde neyin daha hayırlı olduğunu anlamak için:
– Niyet edilir, Subhaneke okunur. Euzu besmele çekilir. Fatiha ve Kâfirun suresi okunur. Rükû secde yapılır.
İkinci rekâtta da Besmele Fatiha – İhlâs suresi okunur. Rükû secde yapılır, selam verilir. Ve şu dua okunur:
Okunuşu:
“Allahumme inni estehiruke bi – ilmike ve estakdiruke bikudratike ve es’eluke min fadlike’l-azim. Feinneke takdiru velâ ekdiru ve ta’lemu vela yâ’lemun ve ente allamu’l-ğuyub. Allahumme in kunte ta’lemu enne hâza’l, emre hayrun li fi dini ve meâşi ve akıbeti emri âcili emri ve âcilihi fakdurhu li ve yessirhu li summe bârik li fih. Ve in kunte ta’lemu enne haza’l-emre şerrun li fi dini ve meâşi ve âkıbeti emri âcili emri ve acilihi fasrifni anhu va’kdur liyelhayra kâne sume ardini bih.”
Anlamı:
Allah’ım! Senin ilmine göre hayrını diliyorum, kudretinden güç istiyorum, senin büyük fazlını diliyorum. Zira sen kadirsin, ben kadir değilim, sen bilirsin ben bilmem, sen gizlileri bilirsin. Allah’ım eğer sen bu işin benim dinim, geçimim, sonum, şimdim ve geleceğim hakkında hayırlı olduğunu biliyorsun bunu bana takdir eyle, kolaylaştır. Eğer bu işim benim dinim, geçimim, sonum, şimdim ve geleceğim hakkında şerli olduğunu biliyorsun bunu benden, beni de bundan çevir, hayır nerede ise bana onu nasip eyle, sonra beni onunla hoşnut eyle.
12- HACET NAMAZININ KILINIŞI
Herhangi bir isteği olan kimse yatsı namazından sonra 2 – 4 veya daha fazla hacet namazı kılar, hacet duasını okur. İsteğinin olması yolunda dua eder.
Birinci rekâtta subhaneke, euzu besmele ve üç defa Ayetel kürsi okur. Rükû secde yapar.
İkinci rekâtta Besmele, Fatiha ve İhlâs suresi okur, rükû secdeden sonra oturur. Ettehıyyatü, salli, barik, rabbenayı okur, selam verir.
Bu namazla ilgili olarak Hz. Peygamber (SAV) şöyle buyurur: – “Kimin Allahtan bir dileği olursa iki rekât namaz kılsın sonra Allaha dua etsin, salâvat getirip, hacet duasını okusun.” (Tirmizi Vitir: 17) (Bak H. Döndüren, İslam İlm:
325 – 353) buyurmuştur.
Hacet Duası:
Okunuşu:
“Lâ ilâhe illallahu’l halimu’l kerimu subhanellahi Rabbi’l arşi’l azim. Elhamdu lillahi Rabbi’l âlemin es’eluke mucibati rahmetike ve azaime mağfiretike ve’l ganimete men kulli birrin vesselâmete min kulli ismin la teda’li zenben illâ gafertehu vela hemen illâ ferectehu velâ haceten hiye leke rızan illâ kazeytehu ya erhamer-rahimin.”
Anlamı:
Halim olan, Kerim olan Allahtan başka hiçbir ilah yoktur. Büyük Arş’ın
Rabbi olan Allah noksanlıklardan münezzehtir. Hamd, âlemlerin Rabbi olan Allaha mahsustur. Senden rahmetinin gereği olan iyi şeyleri istiyorum. Yine mağfiretinin çeşitlerini her iyilikten elde edinmeyi ve her günahtan selameti de senden isterim.
Bağışlamadığın bir günah ve gidermediğin bir üzüntü bende bırakma.
Rızana uygun olan benim dilek ve hacetimi de yerine getir, ey merhamet edenlerin en merhametlisi.
13- TESBİH NAMAZININ KILINIŞI
Bu namaz, sevabı bol olan bir namazdır. Her zaman kılınabilir. Bilhassa mübarek gecelerde kılmak adet olmuştur.
Tesbih namazı dört rekâttır. İkişer ikişer kılınır. Yalnız kılınabileceğini gibi cemaatle de kılınır.
Toplam 300 defa: “Subhanellâhi velhamdülillâhi ve la ilâhe illallahü vallahü ekber. Vela havle velâ guvvete illa billahil aliyyil azim” denir.
Tesbih namazı kılacak olan kimse:
- Niyet eder, “Allahu ekber” der. Sübhanekeyi okur, 15 defa tesbihi söyler.
- Euzu besmele çeker, fatihayı okur bir de sure okur 10 defa tesbih söyler.
- Rükuya varır, üç defa “Subhane rabbiye’l azim” dedikten sonra 10 defa tesbih söyler. – “Semi Allahülimen hamideh. Rabbena lekel hamd” der dikilir. 10 defa tesbih söyler.
- “Allahu ekber” deyip secdeye varır üç defa: “Sübhane Rabbiye’l a’la” der. 10 defa tesbih söyler.
- “Allahu ekber” der oturur 10 defa tesbih söyler.
- “Allahu ekber” der secdeye varır. Üç defa: “Sübhane Rabbiye’l a’la” der. 10 defa tesbih söyler. İkinci rekâta kalkar. İkinci rekâtı da aynı şekilde kılar oturur selam verir. Bundan sonraki iki rekâtı da aynen tekrar eder.
H- SECDELER
a) Tilavet Secdesi:
Kur’an-ı Kerim’de 14 secde ayeti vardır. Bunlardan birini okuyan veya işiten her mükellefe secde yapmak vacip olur. Ayrıca secde ayetinin anlamını okuyan veya dinleyen kimsede secde etmelidir.
Secde ayetini okuyan da dinleyenlere secde ayetini hatırlatmalıdır.
Secde niyetiyle (eller kaldırılmadan) “Allahu ekber” denir. Secdeye varılır. üç defa: “Sübhane Rabbiye’l a’la” denir. Sonra “Allahu ekber” denilerek secdeden kalkılır. Ayağa kalkarken “Gufrâneke Rabbenâ ve ileykel – masir ” denir.
Secde ayetinin bulunduğu sureler ve ayetler şunlardır:
A’raf suresi 206. ayet
Râd suresi 15. ayet
Nahl suresi 50. ayet
İsra suresi 109. ayet
Meryem suresi 25. ayet
Hacc suresi 18. ayet
Furkeyn suresi 60. ayet
Nelm suresi 25. ayet
Secde suresi 15. ayet
Sâd suresi 24. ayet
Fussılet suresi 37. ayet
Necm suresi 62. ayet
İnşikâk suresi 20. ayet
Alak suresi 19. ayet
Bu secdelerin farz, vacip ve sünnet olanları vardır.
Peygamber (a.s) şöyle buyurur:
“Ademoğlu secde ayetini okuyup secde edince şeytan ağlar: (Vay benim halime! Ademoğlu secde etmekle emrolundu hemen secde etti; cenneti hak etti. Ben secde etmedim; cehennemi hak ettim der.) ” (Müslim, İman: 35)
Secde ayetlerinde:
- “Secde et” emri vardır. Ya da;
- Her şeyin Allah’ı secde ettiği bildiriliyor. Veya;
- İnançsızların secde etmekten kaçındığından söz ediliyor.
Bunun için secde ayetini okuyan veya duyan ebdestli ise hemen secde eder. Abdesti yoksa abdest alınca secde eder. Hayız ve nifaslı olan, temizlenince secde eder. Böylece secde emrine itiat edilmiş olur. Secde edenlerden olur. En önemlisi de secde etmeyenlere muhalif hareket etmiş olur. Namazda secde ayetini okuyan, namazın bitiminde secde eder.
b) Sevih Secdesi:
Peygamberimiz (a.s) “Namazı için şüpheye düşen, doğrusunu araştırsın. Sonra selâm versin, sevih secdesi yapsın, yani yanıldığı için iki secde daha yapsın.” (H. Döndüren İslâm İlh: 336) buyurur.
“Sizden biri dört mü, üç mü kıldı şüpheye düşerse, şüpheyi atsın namazı ona göre tamamlasın ve sonunda iki secde etsin.” (Age: 387)
Sevih secdesi, farzın gecikmesi ve vacibin terkinden dolayı yapılır.
Mesela:
- Sureyi fatihadan önce okumak,
- Fatihadan sonra sure okumayı unutmak,
- Birinci oturuşu unutmak,
- Vitirde kunutları okumamak,
- Son oturuşta ettehıyyatüyü okumak,
- Birinci oturuşta salli barik okumak gayri müekketlerde okumamak… vb.
Secde etmeyi unutanın namazı bozulmaz. Sevabı az olur.
Secdeyi bilerek terk edenin namazı bozulur.
c) Şükür secdesi:
Şükür secdesi, Cenab –ı Allah’ın bir lütfuna nail olmak veya sıkıntılardan, belalardan kurtulmak gibi nedenlerle yapılır.
Yapılışı şöyledir:
– Kıbleye dönülür. Tekbir alınır, secdeye varılır. Üç defa “Sübhane Rabbiye’l-a’la” denir. Allahü ekber diyerek kalkılır.
d) Namazın içinde söylediklerimizin manaları:
- Allahü Ekber: Allah en büyüktür.
- Euzubillahimineşşeytanirracim: İlahi rahmetten kovulmuş olan şeytandan Allah’a sığınırım.
- Bismillahirrahmanırrahim: Rahman ve rahim olan Allahın adıyla başlarım.
- Subhane Rabbiye’l-azim: Alemlerin Rabbını her türlü noksanlıklardan tenzih ederim.
- Semi Allahü limen hamideh: Allah hamd eden kulunun övmesini işitmiştir.
- Rabbena leke’l hamd: Hamd Allaha mahsustur.
- Sübhane Rabbiye’l-a’la: Yüce Allah’ım seni noksanlıklardan tenzih ederim.
- Es’selamü aleyküm ve rahmetullah: Allahın selamı ve rahmeti üzerinize olsun.
Namazda ne dediğimiz bilinir ve düşünülürse, başka şeyler düşünmekten ve vesveseden kurtuluruz. Namazdan daha çok zevk alırız.
3- ORUÇ TUTMAK
Oruç tutmak üzerimize farzdır. Kur’an-da şöyle buyrulur:
- “Ey iman edenler! Sizden öncekilere oruç farz kılındığı gibi size de farz kılındı.” (Bakara: 183)
- “Kim ramazan ayına ulaşırsa oruç tutsun” buyrulmuştur. (Bakara: 185)
Oruç, imsak vaktinden akşam namazına kadar bir şey yiyip içmemekle tutulur. Bütün organlarla tutulmasına dikkat edilir.
Oruç, ramazan ayında her mükellef Müslümana farzdır. Bazen de sevap kazanmak için nafile oruç tutulur.
a) Oruç kimlere farzdır:
- Müslüman olana,
- Akıllı olup, erginlik çağına gelene,
- Oruç tutmaya gücü yetene,
- Hayız ve nifas hali olanlar temizlendikten sonra kaza ederler.
- Oruca niyet şarttır.
- Sahura kalkmak bir şeyler yiyip içmek sünnettir.
- Orucu bütün organlarla tutmak gerekir. Yoksa insanın eline aç ve susuz kalmaktan başka bir şey geçmez.
- Muharrem ayının yalnız onuncu günü oruç tutulmaz.
- Tek Cuma veya cumartesi veya Pazar oruç tutmak mekruhtur.
- Aralıksız her gün oruç tutmak mekruhtur.
- Kurban bayramı günleri ve ramazan bayramının birinci günü oruç tutulmaz.
- Kadın kocasından izinsiz nafile oruç tutamaz.
b) Kimler oruç tutmayıp kazaya bırakabilir:
- Yolcu olanlar
- Hasta olanlar,
- Hamile olan veya emzikli çocuğu olanlar,
- İhtiyarlar,
- Hayız ve nifaslılar,
- O gün çok ağır işi olanlar, orucunu kazaya bırakabilir.
c) Orucu bozmayan şeyler:
- Unutarak bir şey yiyip içmek,
- Uykuda cünüp olmak,
- Eşini öpmek,
- Burun akıntısını içe çekmek,
- Tükürük yutmak,
- İstemeyerek kusmak,
- Ağızdaki küçük kırıntıları yutmak,
- Su kaçırmadan duş almak,
- Kan aldırmak,
- İstemeyerek duman çekmek,
- Gül, koku koklamak,
- Diş fırçalamak orucu bozmaz.
d) Orucu bozan ve kaza gerektiren durumlar:
- Herhangi bir şey yutmak,
- Yenmesi âdet olmayan bir şey yemek,
- Yağmur ve kar suyunu yutmak,
- Unutarak yiyip içenin, yeme içmeye devam etmesi,
- İsteyerek ağız dolusu kusmak,
- Vaktin geldiğini zannedip yiyip içmek,
- Zorlama ile oruç bozmak,
- Sahurda vakit var zannı ile yeme içmeye devam etmek,
- Abdest alırken suyu boğazdan kaçırmak,
- Acil bir durumda kan almak…
Böyle hallerde Ramazan dışında bozulmuş olan orucu bir gün kaza etmek gerekir.
e) Orucu bozan ve kefaret gerektiren haller:
- Bilerek ramazanda yiyip içmek,
- Eşi ile ilişkiye girmek,
- Ağızdaki suyu isteyerek yutmak,
- Sigara içmek veya isteyerek dumanını çekmek,
- Alışkanlık olarak toprak veya taş gibi şeyler yemek,
- Bir hatadan sonra orucum nasıl olsa bozuldu deyip yiyip, içmek.
Böyle hallerde ardı ardına ara vermeden 60 gün oruç tutulur. Bir de bozulan oruç kaza edilir, toplam 61 gün oruç tutulur.
f) Başlanmış oruç hangi hallerde bozulabilir?
- Oruca devam edemeyecek kadar hastalanmak ve ilaç almak zorunda kalmak,
- 90 km. den fazla olan bir yola çıkmak,
- Ciddi bir tehditle karşı karşıya kalmak,
- Hamilelikte çocuğa herhangi bir zarar gelme endişesi,
- Yaşlılıktan meydana gelen acizlik,
- Şiddetli açlık veya susuzluk,
- Adet görme veya nifas halinin başlaması.
Böyle hallerde oruç bozulur, daha sonra bir gün olarak kaza edilir.
Bozulmuş bir orucu kaza olarak tutamayan oruç fidyesi verir.
Kimler verir?
- Çok yaşlı olan kimseler,
- İyileşemeyecek şekilde hasta olanlar, bir oruç için sabah akşam bir ihtiyaç sahibini doyurur. Veya bu miktarda bir parayı ihtiyaç sahibine verir.
İyileşme ümidi olan ve tutma gücü olan kimse orucunun fidyesini vermez. Ramazandan sonra müsait olunca tutar.
4- ZEKÂT VERMEK
Zekât, temizlenme, çoğalma manalarına gelir.
Başka bir deyişle zekât, zekâta tabi olan bir malın belirli bir oranda bir kısmının ihtiyaç sahiplerine verilmesidir.
Zekâtın çok büyük faydaları vardır.
Kur’an-da birçok yerde zekâtın verilmesi emredilmiştir. Zekâtını vermeyen, Allaha isyan etmiş ve büyük günah işlemiş olur. Çünkü malda Allahın ve ihtiyaç sahiplerinin hakkı vardır.
a) Kimler zekât verir?
- Müslüman olanlar,
- Buluğa eren zenginler,
- Hür ve akıllı olanlar,
- Zekât verilecek miktarda mala, paraya sahip olanlar, 5- Bir malın zekâtının verilebilmesi için üzerinden bir yıl geçmesi şarttır. Önceden de verilebilir.
6- Bir yıllık ihtiyaçtan fazla olan maldan, borçlar düşüldükten sonra zekâtı verilir.
b) Hangi mallardan zekât verilir?
- 81 gram altının kırkta biri,
- 560 gram gümüşün kırkta biri,
- Ticaret malının kırkta biri,
- Nakit eldeki paranın, dövizin kırkta biri,
- 40 adet koyun ve keçinin kırkta biri, – 30 adet sığırın, mandanın otuzda biri,
- 5 adet devede bir koyun verilir.
- Arazi ürünlerinin durumuna göre yüzde beş, yüzde on, yüzde on beş veya yüzde yirmisi verilir. Buna öşür denir.
c) Kimlere zekât verilir?
Tevbe suresinin 60. ayetinde şöyle geçer:
- İhtiyaç sahiplerine,
- Hiçbir şeyi olmayan düşkünlere,
- Kalpleri İslam’a ısındırılması gerekenlere,
- Kölelere,
- Borçlulara,
- Allah yolunda cihad edenlere, (asker, öğrenci gibi)
- Yolcu olup da ihtiyacı olanlara zekât verilir.
- İhtiyaç sahibi olan kardeş, kardeş çocukları, amca, dayı, yakın akraba, yakın komşu ve başka ihtiyaç sahiplerine zekât verilir.
- Anneye, babaya, dedeye, nineye, eşe, çocuklara, varlık sahiplerine, İslam’la, Müslümanla uğraşan kimselere ve hayır kurumlarına zekât verilmez.
Zekât bizzat ihtiyaç sahibine verilir. Gelin, damat, kayın valide, kayın peder ihtiyaç sahibi ise onlara da zekât verilir.
d) Fıtır sadakası:
Varlık sahibi Müslümanın fitre vermesi vaciptir. Fıtır, çocuklar için de verilir. Burada zekâtta olduğu gibi malın yıllanmış olması şartı aranmaz.
Herkes durumuna göre değişen rakamlarda verir.
Fitrenin bayram namazından önce verilmesi gerekir.
Zekât verilen kimselere fitre de verilir.
Bir gelin, damat veya kayınpeder, kayınvalideye ihtiyaç sahibi ise zekât verilir, ama fıtır sadakası verilmez.
5- HACCA GİTMEK
Hac, ihrama girmek, belirtilen vakitte Arafat’ta durmak ve Kâbe’yi ziyaret etmektir.
Hac, Allahın varlık sahibi kulları üzerinde bir hakkıdır.
a) Hacca kimler gider?
- Müslüman olanlar,
- Akıllı ve erginlik çağına girmiş olanlar,
- Hür olanlar,
- Hac için yeterli parası ve vakti olanlar,
- Ailesinin dönünceye kadar ihtiyaçlarını karşılamış olan kimseler hacca gider.
b) Hac üç şekilde yapılır:
- İfrat Hacı: Umresiz yapılır, kurban kesilmez.
- Temettu Haccı: Haccı ve umreyi ayrı ayrı ihramlarla yapmaktır. Vacip olduğu için kurban kesilir.
- Kıran Haccı: Hac ve umreye birden niyetlenerek aynı ihramla tamamlamaktır. Vacip olduğu için kurban kesilir.
c) Haccın farzları şunlardır:
- İhram giymek:
İhram dikişsiz elbise giymek ve bazı helal olan şeyleri kendisine haram kılmaktır.
İhramlı iken telbiye getirilir. Yani, “Lebbeyk Allahümme lebbeyk, lebbeykelâ şerike leke lebbeyk. İnnel hamde ven’nığmete leke vel-mülke lâ şerike leke” demektir.
- Arafat’ta vakfe durmak:
Arefe günü akşamdan bayram günü sabah aydınlığına kadar bir süre durmaktır.
- Kâbe’yi tavaf etmek:
Bayram günleri içinde Kâbe’yi ziyaret edip, ziyaret tavafı yapmaktır.
d) Haccın vacipleri şunlardır:
- Mikat mevkiinde ihrama girmek,
- İhramlı iken yasak olan şeye uymak,
- Arafat’ta durmak,
- Bayram günü güneş doğmadan önce müzdelifede eğleşmek,
- Ziyaret tavafını yedi defa yapmak ve bayramda yapmış olmak,
- Tavafa Hacer’l-Esvetten başlamak,
- Abdestli olmak,
- Özrü yoksa yürüyerek yapmak,
- Tavafı tamamlayınca iki rekât namaz kılmak,
- Safa ve Merve arasında 7 defa gidip gelmek
- Mina’da şeytan taşlamak ve ihramdan çıkıp tıraş olmak,
- En son Mekke’den ayrılırken veda tavafı yapmak.
e) Haccın sünnetleri şunlardır:
- İhrama abdestli girmek,
- İhram niyeti ile iki rekât namaz kılmak,
- Koku sürünmek,
- Telbiye getirmek,
- Mekke’ye giriş tavafı yapmak,
- Erkekler için sağ omuzun açık olması,
- Şeytan taşlamayı sıra ile yapmak,
- İlk bayram gecesinde Mina’da bulunmak,
- Müzdelifeden Mina’ya güneş doğmadan hareket etmek,
- Medine’de Mescid –i Nebeviyi ziyaret edip 40 vakit namaz kılmak.
f) İhramlı neler yapamaz? 1- Eşi ile birleşemez,
- Dikişli elbise giyemez,
- Av avlayamaz, canlı öldüremez,
- Tıraş olamaz, vücudundan kıl koparamaz,
- Koku sürünemez,
- Tırnak kesemez,
- Yeşil bir yaprak bile koparamaz.
g) Hac nasıl yapılır?
- Önce helal para ile yola çıkılır, eş dostla helalleşilir.
- Mikat bölgesi ihrama girilir. İki rekât namaz kılınıp hacca niyet edilir.
- Mekke’ye varınca kudum tavafı yapılır, iki rekat namaz kılınır.
- Safa Merve arası say yapılır.
- Arefe günü Arafat’ta vakfe durulur. Burada öğle ile ikindi cem edilir.
- Akşam müzdelifeye hareket edilir. Akşamla yatsı cem edilir. Burada şeytana atılacak taşlar hazırlanır.
- Mina’da şeytan taşlanır, kurban kesilir.
- Bayramda ziyaret tavafı yapılır. Bayram günleri Mina’da şeytan taşlanır.
- Mekke’de veda tavafı yapılır, iki rekat namaz kılınır.
H- UMRE NEDİR?
Herhangi bir zamanda Kâbe’yi ziyaret etmektir. Hayatta en az bir defa umre yapmak sünnettir.
Umrenin iki farzı vardır: ihrama girmek ve Kâbeyi tavaf etmek.
Umrede önce ihrama girilir. Sonra Kâbe tavaf edilir. İki rekât namaz kılınır. Safa Merve arası say yapıldıktan sonra, tıraş olup ihramdan çıkılır.
I- KURBAN
Kurban bayramı günleri vasıflı bir hayvanın Allah rızası için kesilmesidir.
Kurbanı, varlık sahibi Müslümanlar keser.
Her hayvan kurban olmaz. Koyun, keçi, sığır, deveden başka hayvan kurban olarak kesilemez.
Kurban bayramının üç günü dışında da kurban kesilmez.
Kurbanı herkes kesemez. İnançlı kimseler keser.
Hayvana asla eziyet verilmez.
Tekbirler getirilir, euzu besmele ile:
- “İnni veccehtü vechiye lillezi fetara’s-semavati vel’arda hanifen ve mâ ene minel müşrikin” ayeti okunur.
- “Bismillahi Allahü ekber” veya “Bismillah” denilerek kesilir.
- Kesim işinden sonra iki rekat şükür namazı kılınır.
- Kurban olarak kesilecek hayvanın hasta, sakat, çok zayıf, görünümü kötü olmaması gerekir.
Kurbanın dokuz şeyi yenmez:
- Kanı,
- Midesindekileri,
- Cinsel organları,
- Kıkırdak kısmı,
- Hayaları,
- Derisi,
- Bezeleri, uykulukları,
- Ödü,
9-İdrar torbası.
– Bayramda teşrik tekbirlerinin getirilmesi ihmal edilmemelidir.
Kurban her şeyi ile bir bütündür. Hiçbir şeyi telef edilmemelidir. Derisi veya bir kısmı kesim ücreti olarak verilemez. Hayır kurumlarının dışında bir yere derisi verilemez ve kurban bağışlanmaz. Kurbanı kesmeyip de parası verilirse kurban kesilmemiş olur. Kurbanda esas olan kan akıtmaktır.
İ- ADAK
Adakla kurbanı karıştırmamak gerekir.
Adak, bir insanın mükellef olmadığı halde bir işi yapmaya söz vermesidir. Bu bir vaattir. Allah’a söz verilmiştir. Yerine getirilmesi vaciptir.
Adak sahibi ve bakmak durumunda olduğu kimseler kesilen hayvanın etinden yiyemez.
Adak, olur olmaz iş için, olur olmaz şeylerden olmaz.
Adak sevap kazandırmaz. Kaderi de değiştirmez.
Adak cinsinden farz, vacip bulunmalıdır. Kötü bir iş yapmak da adanmaz.
- AKİKA
Akika, çocuklar için buluğ çağına kadar Allaha şükür kurbanı olarak kesilen hayvandır.
Akika kurbanı kesen, etinden yiyebilir.
Bir insan: “Eğer çocuğum sağ salim doğarsa kurban keseceğim” derse bu adak olur. “Akika kurbanı keseceğim derse,” bu adak olmaz.
Hayvan kesilince dua edilir. “Ya rabbi! Bana böyle bir evlat verdiğin için sana şükürler olsun. Evladımı hayırlılardan et. Hayırlı ömür ver, rızana uygun yaşat, razı olacağın işler yapmak nasip et” denilir.
- YEMİN
Yapılmış olan yeminin bozulmasından sonra kefaret gerekir. Yemini bozan şunlardan birini yapar.
- On fakiri sabah akşam doyurur. Buna gücü yetmezse,
- On fakiri orta halli giydirir. Buna da gücü yetmezse,
- Aralıksız üç gün oruç tutar.
Hiçbirine gücü yetmezse tevbe istiğfar eder, Allahtan affını ister, olur olmaz şeye yemin edilmez.