Fizik-Kimya İlmi
Fizik ilminin kurucusu olan Müslümanlar bu konuda da büyük simalar yetiştirmişlerdir. Bundanlar ibni Heysem, fizik ilminin babası sayılır. Molekül nazariyesini ortaya atan, kırılma kanununu keşfeden ve Batılı ilim adamlarına hocalık yapan bir dahidir.
Kepler, ışığın kırılma konusunda sahip olduğu bilgiyi İbni Heysem’den öğrenmiştir. “Muhammed ibni Heysem ışığın şeffaf cisimlerden geçerken kırılma olayı ile ilgili çalışmalar yaptı. Büyütücü mercekleri keşfetmeye çok yaklaştı. Roger Baconi Witelo ve diğer Avrupalı ilim adamları ancak üç asır sonra mikroskop ve teleskopu keşfederken El-Heysem’in eserlerine çalışmalarına istinat etmişlerdir.” (1)
“Robert Grosteste (Ölm.1235), XIII. Yüzyılda ilk defa fizik deneyleri ile ilgilenmiş ve mercekler üzerinde düşünmeye başlamıştır ki, bu iş için kaynağı İbnül-Heysam’ın (365-1039) Kitab-ül Mezazır adlı meşhur eseridir.” (2) R.Grosteste’nin öğrencisi olan Roger Bacon, olayların bilinmesi, ilimlerin öğrenilmesi için Müslümanların eserlerinin ve dillerinin bilinmesi gerektiğini söylediği için Oxford Üniversitesinin karışmasına sebep olmuş ve halk sokaklarda “Bacon Müslüman oldu” diye bağırmış, kilise tarafından aforoz edilmesine sebep olmuştur.
Roger Bacon, ışığın yansıma kanunu, kırılma olayı, küresel aynaların işleyişi üzerinde durdu. Ona bazı şeylerin bulucusu gözü ile bakıldı. Oysa Roger Bacon’un bilgileri İslam aleminden alınmış ve öğrenilmiş bilgilerdi.
Descartes, ışığın hızının sonsuz olduğunu iddia etmişti. İbni Sina ışık konusunda, ışığın gözle duyulması ışık kaynağından bir takım ufacık cisimlerin kopup göze çarpmasıyla meydana geliyorsa, ışığın hızının sonsuz olamayacağını söylemiştir.(3)
Roger Bacon’un faydalandığı diğer bilgin de El-Hazini’dir. El-Hazini, cisimlerin özgül ağırlıkları hakkında faydalı bilgiler verdiği gibi suyun cisimleri özgül ağırlıkları hakkında ağırlığının daha fazla olduğu teorisini ilk defa olarak ileri sürmüştür ki, bu teori sonradan Roger Bacon tarafından genişletilmiştir.(4) Bu konuda kendisinden gururla bahsedebileceğimiz büyük bilginlerin biri de Biruni’dir. Biruni (973-1051) bilhassa trigonometri ve tecrübi fizik alanındaki çalışmalarıyla batı rönesansı, ilmi ve teknik gelişimlerin temelinde yatan en büyük şahsiyettir.
Birüni, 23 katı, 6 sıvı maddenin özgül ağırlıklarını kendisinin icat ettiği ve “konik alet” adını verdiği bir alet yardımı ile ölçmeye başarmıştır. Ve herhangi bir cismin özgül ağırlığının taşırdığı suyun hacmine tekabül ettiğini ifade etmiştir. Artezyen kuyularının çalışmalarını inceleyen ve ne şekilde çalıştığını açıklayan da Biruni’dir.
“Biruni, yalnız İslam aleminin değil, bütün dünyanın ortaçağda yetişmiş en büyük ilim simalardan biridir. Felsefe, Tıp, Matematik, Astronomi, Kronoloji, Metroloji (ölçüler bahsin) de pek büyük ihtisas ve maharet göstermiştir.
Biruni’nin sıcak su ile soğuk su arasındaki ağırlık farkını 0,041677 olarak tesbite muvaffak olduğunu söylersek, kendisinin ne kadar mahir bir tecrübeci olduğunu ifade etmiş oluruz. Altının, zümrüdün, izafi sıkletlerini Biruni daha o zamanlar tayin etmiştir.” (5)
Diğer ilim dalları gibi kimya ilminin de kurucuları Müslümanlardır. Kimyevi eczacılık Müslümanların icadıdır. Kimya sanayinde Müslüman bilginlerin başardıkları, boyacılık, dericilik keşfettikleri asit sülfirik, alkol, asit, nitrik, amonyak, nitrat, civa… hatırlanacak olursa İslam bilginlerinin kimya ilmine ne derece büyük hizmetlerde bulundukları meydana çıkacaktır.
- Will durant, The Age of Faith
- A.Adnan Adıvar, Osmanlı Türklerinde İlim, Sa. 48
- A.Adnan Adıvar, Tarih Boyunca İlim ve Din, Sa. 112-504
- Adıvar, Age. Sa. 120
- İslam Ansiklopedisi, C.2, BİRUNİ