ANA – BABA HAK SAHİBİDİR
Ana baba hakkı, Allah’ın hakkından sonra gelir. Hiçbir evlat ne yaparsa yapsın, ana babasının hakkını ödemiş olamaz. Bu durum da insanın üzerinde Allah’tan sonra en büyük hak sahibi ana babadır.
Bu hak ödenebilecek hak değildir. Çünkü bir evladın ana babasının yaptığını yapması imkanı yoktur. Bu bakımdan Peygamberimiz (sav):
- “Cennet anaların ayağı altındadır”
- Allah’ın rızası babanın rızasındadır” buyurmuştur.
Ana baba bir insanın ya cenneti olacak ya da cehennemi olacaktır. Ana babasının rızasını kazanamayanın Allah kıyamet gününde yüzüne bakmayacaktır.
(Nesâi, zekat:69)
Peygamber (as) Ashabına:
- Günahların en büyüğünü size haber vereyim mi?
- Ver ya Resulullah.
- Allah’a ortak koşmak ve ana babaya isyan etmek eziyet vermektir. (Buhari, edep:6)
Ana babayı terkin mazereti olamaz.
Ana baba çocuğu dünyaya getirir. Her türlü sıkıntıya katlanarak büyütür.
Onun her şeyine katlanır.
Onun sevinmesi ile sevinir üzülmesi ile üzülür.
Yemez yedirir, giymez giydirir.
Onun yetişmesi eğitimi, terbiyesi ve meslek sahibi olması için çırpınır.
Cenab-ı Allah ana babaya iyiliği emrediyor. Onlara “öf” bile denmemesini emrediyor. (İsra:23)
Onlar için hayır dua etmemizi emrediyor. (İsra:24)
Peygamberimiz hizmeti ikrama en layık olanın ana baba olduğunu bildirmiş, onlara isyan etmeyi yasaklamıştır. Ana baba bedduası almamayı tavsiye etmiştir.
Ana baba bedduası alanın iki yakası bir araya gelmez, ana baba duası alanın da sırtı yere gelmez, ana babaya isyan, büyük günahlardandır.
Câbir bin Semüre (ra)nın anlattığına göre:
“Allah’ın Rasûlü minbere çıktı, üç defa “âmin” dedi. Sonra da bize: – Bana Cebrail geldi: “Ya Muhammed, ana babasının ihtiyarlığına yetişip de rızalarını kazanmayıp cehenneme giren kimse Allah’ın rahmetinden uzak kalsın” dedi ve benim de “amin” dememi istedi. Ben de “amin” dedim. Ramazan ayına yetiştiği halde günahı bağışlamayarak cehenneme atılan kimse, Allah’ın rahmetinden uzak kalsın” dedi. Ben de “amin” dedim. “Yanın da senin ismin anılıp da salevât getirmeyip sonra da cehenneme giren kimseyi Allah rahmetinden uzak kılsın” dedi. Ben de “amin” dedim buyurmuşlardır.
Hz. Sevban (ra)dan rivayet edilen bir hadiste:
“Üç şey vardır ki, bunlar ile yapılan amelin faydası olmaz:
- Allah’a şirk koşmak,
- Ana babaya asi olmak,
- Savaş meydanından kaçmak olduğu bildirilmiştir.
İbni Ömer(ra) rivayet etmiştir. Peygamberimiz şöyle buyurur:
“Üç kişi vardır ki, kıyamet günü Allah onlara rahmet nazariyle bakmaz:
- Ana babasına âsi evlât,
- Devamlı içki içen ayyaş,
- Verdiğini başa kakan kimse.”
“Üç kişi vardır ki, cennete giremez:”
- Ana babasına âsi evlât,
- Karısını başkasına teslim eden deyyus,
- Kendisini erkeklere benzeten kadın.”
Bir gün Peygamberimize ölüm döşeğinde yatan bir gencin “Lâ ilâhe illallah” diyemediğini haber verdiler. Allah’ın elçisi namaz kılıp kılmadığını sordu. “Kılardı” dediler. Peygamberimiz, gencin hayatta isyan ettiği bir annesinin olduğunu öğrenince onu çağırttı ve şöyle dedi:
- Şuraya bir ateş yakarak oğlunu yakmak istesek müsaade eder misin? Deyince kadın, rıza göstermeyeceğini bildirdi. Bunun üzerine Peygamberimiz
- O halde, oğlunu cehennem ateşinden kurtarmak için hakkını ona helâl et” buyurdu.
- Kadın hakkını helâl ettiğini bildirince Peygamberimiz gence şehadet getirmesini emretti. Gencin rahatlıkla şehadet getirmesi üzerine Resûl-i Ekrem (sav):
- Allah’a hamd olsun ki, benim vasıtam ile bu genci cehennem ateşinden kurtardı” buyurmuşlardır.
Aşağıdaki hadislerde de anaya babaya iyilik etmenin, izzet ve ikramda bulunmanın insanın ömrünü uzatacağı, rızkının artmasına vesile olacağı ve öldükten sonra da cennete girmesine sebep olacağı bildirilmiştir:
Enes bin Mâlik Allah’ın elçisinin:
“Rızkının çoğalmasını ve ömrünün uzamasını isteyen ana babasına ihsan ve ikramda bulunsun, akrabalarına ziyaret etsin” buyurduğunu rivayet eder.
Hz. Sevban (ra)da Peygamberimizin:
“Kişi işlediği günahtan dolayı rızıktan mahrum olur (geçim darlığına uğrar) mukadder olan musibeti ancak dua durdurur. Ömrü ancak ana babaya itaat ve güzel ahlâk uzatır” dediğini rivayet etmiştir.
Ebu Hureyra (ra) Peygamberimizin şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Üç dua vardır; bunların kabul olunacağında şüphe yoktur:
- Mazlumun duası,
- Misafirin duası,
- Ana babanın evlâdı için yaptığı dua Bir adam Peygamberimize sordu:
Ana babanın çocukları üzerindeki hakkı nedir?
Peygamberimiz:
- Onlar senin ya cennetin ya da cehennemindir” buyurdular.
- Anaya babaya itaatsizlik, ancak islâmın prensiplerine uygun olmayan konularda bir mazeret olabilir. Lokman suresinin 15. âyetinde ana baba Allah’ın rızasına uygun olmayan bir şey için zorlarsa kendilerine itaat edilmemesi emredilmekle beraber gene de onlarla iyi geçinilmesi tavsiye edilmiştir. Bu da gösteriyor ki, ne olursa olsun ana baba terk edilmeyecektir. Her zaman gönülleri alınacak ve kendileriyle iyi geçinilecektir.
- Her evlât şunu iyi bilmelidir ki, kimse ana babasına etmediğini evlâdından göremeyecektir. Yani ana babasına ne ettiyse, evlâdından da onu görecektir.
Peygamberimiz bir hadislerinde ana babaya isyanın cezasının dünyada da görüleceğini: “Allah günahlardan dilediğinin cezasını kıyamet gününe tehir eder. Yalnız ana babaya yapılan isyanın cezasını ölmeden önce dünyada da verecektir” buyurarak haber vermiştir.
Bir başka hadislerinde de:
“Başkalarının kadınlarına iffetli ve namuslu davranın ki, sizin hanımlarınız da iffetli ve namuslu olsunlar. Ana babanıza iyilik edin ki, çocuklarınız da size karşı itaatkâr davransınlar ve iyilik etsinler” buyurarak insanın başkalarına ve ana babasına ne ettiyse ayniyle mukabele göreceğini haber vermiştir.
Atalarımız: “Eden bulur” demiş. İyilik eden iyilik bulur, kötülük eden kötülük bulur.