ABDEST VE GUSÜLDE EDEP ADAP
a) Temizlikte;
Temizlik denince maddi, manevi kirlerden arınmak demektir.
Temiz olmadan ibadet olmaz. Temiz olmadan Cenab-ı Allah’a yaklaşılmaz.
Peygamber (as): “Temizlik imandandır” buyurmuş, Kur’an’dan da: “Allah ancak tövbe edenleri ve temizlenenleri sever” (Muddessir:4) Buyrulmuştur.
Temizlik, sadece beden temizliği değil, kalp ve mide temizliği, düşünce temizliğidir. Bilhassa yenilen içilenin temizliğine, helal kazanca dikkat edilmelidir.
Temiz olmadan ibadetler kabul olmaz. Peygamber (as) şöyle buyurur: “Bedende bir et parçası vardır. O düzgün olursa, bütün beden düzelir. O bozuk olursa, bütün beden bozulur. Bu et parçası, kalptir.” (Buhari iman:48)
Temizlik, denince için, dışın, yenilip içilenlerin temiz olmasıdır.
Peygamberin ifadesiyle: “Bir lokma haram yiyenin kırk gün namazı ve duası kabul olmaz.”
Düşünce kirliliği, dinde güzel şeylere engeldir.
Temizlik konusunda Peygamber (as) konuyu şöyle toparlamıştır. “Fıtrat beştir:
- Sünnet olmak,
- Kasık kıllarını tıraş etmek,
- Koltuk altı kıllarını yolmak,
- Bıyıkları kısaltmak,
- Tırnakları kesmek.” (Müslim Taharet: 49) Tırnakların kesilmesi sağlık açısından çok önemlidir. Tırnakları kesmek, temiz tutmak sünnettir. Tırnak kesmede adabı büyüklerimiz şöyle ifade etmişlerdir: “Tırnak kesme işi sağ elin işaret parmağından başlar. Serçe parmağa doğru devam eder, sol el de aynı şekilde kesilir.”
* * * * *
b) Abdestte;
Abdest almadan önce pis ve negis olan şeylerden temizlenip arınmak şarttır. Çünkü Abdest Allah’ın huzuruna çıkmak ve önemli ibadetleri yapmak için hazırlıktır.
Abdestsiz yapılmayan işler vardır:
- Namaz kılınmaz, secde yapılmaz
- Kur’an’a el sürülmez. (Cünüp, hayızlı, nifaslı Kur’an okuyamaz. El süremez. Kur’an’a bakamaz.)
- Kabe’yi tavaf edemez.
Abdest alırken nelere dikkat edilmelidir:
Önce abdeste mani olan pisliklerden iyice temizlenmeli. Temiz yerde abdest alınmalıdır.
- Başta euzü besmele çekip, niyetlenilmeli,
- Her organ üç defa yıkanmalı ve sıra takip edilmeli.
- Kuru yer kalmaması için iyice oğuşturulmalı, parmak aralarında kuru yer kalmamalı, el ve ayaklardaki çatlakların arasına suyun gitmesi sağlanmalıdır.
- Kaş, bıyık, sakal altlarına, tırnak diplerine suyun girmesine dikkat edilmelidir.
- Organlar ara vermeden yıkanmalıdır.
- Abdest alırken lüzumsuz konuşulmamalıdır.
- Abdest alırken başkasından ihtiyaç olmadıkça yardım istenmemelidir.
- Abdest alırken kelime-i şehadet getirmek, abdestten sonrada kadir suresini okumak sünnettir.
- Su yüze çarpılmaz ve su çok kullanılıp israf edilmez.
- Tuvaletten çıkar çıkmaz abdest alınmayıp biraz yürünmeli veya oturulmalı. Bunlar müsait olmazsa, öksürülmelidir.
- Abdeste mani yağ, krem, oje ve kir iyice çıkarılmalıdır.
- Burun temizlenirken, ayaklar yıkanırken sol el kullanılmalıdır.
- Abdest alırken her organla ilgili dua yapılırsa, bu dua geri çevrilmez.
- Güzel abdest almak, o abdestle yapılan ibadetin kabulüne sebep olur. İbadetten zevk aldırır, yüzü nurlandırır. Ve vesveseyi önler.
- Abdest alırken kıbleye dönülür.
- Suyun dirseklerden topuklardan aşırılarak yıkanmasına dikkat edilmelidir.
- Ramazan dışında abdestten sonra üç yudum su içilmesi sünnettir.
- Eğer kerahet vakti değilse, abdestten sonra iki rekat abdest namazı kılınır.
- Abdestli bulunmak şehit sevabı kazandırır. Abdestli yatan o geceyi ibadetle geçirmiş sevabı alır. Gece abdestli iken ölürse şehit olur. (Ramazu’l-ehadis: 41/1) abdestli yatan için uyanıncaya kadar melekler dua eder.
Bazı günahları işlemek ise abdestte hayır bırakmaz. (Age:279/2)
Bir hadiste Allah Rasulü şöyle buyurur:
- “Kim emrolunduğu gibi abdest alır ve emrolunduğu gibi namaz kılarsa geçmiş küçük günahları af olunur.” (Buhari Vüdû:28)
- Abdest alınırken abdestte okunacak duayı bilen olur, bilmeyen şöyle dua edebilir:
- Ellerini yıkarken: (ellerimle işlediğim günahları affet)
- Ağıza su verirken: (çirkin ve boş söz söylemekten koru)
- Buruna su çekerken: (bana cennetin kokusunu duyur)
- Yüzü yıkarken: (Yüzümü nurlandır, nur cemalini görenlerden eyle, iki cihanda yüzümü güldür)
- Kollarını yıkarken: (amel defterimi sağımdan ver)
- Başını mesh ederken: (Beni arşın gölgesinde gölgelendir)
- Kulakları mesh ederken: (Kötü şey duymaktan koru
- Boyna mesh ederken: (Günahlarımı boynuma dolama)
- Ayakları yıkarken: (sıratta ayağımı kaydırma)
- Abdest bitince de: Ya Rabbi vücuduma sağlık sıhhat ver. Kabir azabından, cehennem azabından koru denir. Kelime-i şehadet getirilir, Kadir suresi okunur.
Sonuç olarak; yalan, yemin, kötü söz, harama bakma, el uzatma ve münakaşa söz konusu olunca, “Ben abdestliyim” deyip, günaha girmekten kaçınılmalıdır.
* * * * *
c) Gusül Abdestinde;
Gusül, yıkanmak demektir.
Şu haller gusül gerektirir.
- Eşi ile ilişki,
- Rüyada ihtilam olmak,
- İnzal vaki olması,
- Hayız ve nifas sonrası,
- Cenaze,
- Yeni müslüman olan,
- Erkeklerin Cuma günü namaz öncesi,
- Haçta ihram için,
- Erkek doktora muayene olan kadın nefsi uyandıysa,
- Kokular sürünerek kendini açık saçık teşhir eden kadın,
- Gusül abdesti niyet edilerek ağza, burna üçer defa su vermek ve vücutta kuruyer kalmayıncaya kadar yıkanmakla alınır.
Gusül abdestini alırken adap edep nedir?
- Önce hemen banyoya girilmez, biraz yatılır veya yürünür ki, akıntı kesilsin.
- Ağız içinde dişlere yapışmış veya diş aralarına sıkışmış artık varsa, iyice temizlenir.
- Takma diş varsa ve çıkıyorsa, çıkarılır. Dolgu ve kaplamalar, çıkmayan dişler üzerinden suyun geçmesi yeterlidir. Bu sargı üzerine mesh gibidir.
- Göz, kulak, burun, göbek gibi çukurluklar iyice yıkanmalıdır.
- İnsan vücudu yağlıdır. Her kıl dibinde cünüplük vardır. Dökünüvermekle cünüplük gitmez. Küçük baloncuk oluşur, altı kuru kalır. Onun için güzelce sabunlanmalıdır.
- Küpe varsa, küpe deliklerine su gitmelidir.
- Sünnetsiz olan, kabuğun altını yıkamalıdır.
- Tıraş olacak olan yıkandıktan sonra tıraş olmalıdır. Tırnak kesecek olan yıkandıktan sonra kesmelidir. O parçalar cünüp atılmış olmasın.
- Soyunup giyinirken biraz acele edilmeli, banyoda fazla durulmamalı, şarkı, türkü söylenmemelidir.
- Çıplak halde kıbleye dönülmemelidir.
- Yıkanma geciktirilmemeli, eğer uyunacak veya bir şey yenilip içilecekse, eller yıkanmalı, ağız çalkalanmalıdır.
- Yıkanmadan, vücuda yapışan bir madde varsa; ruj, oje, tabaka oluşturan krem varsa, dövme yaptırıldıysa, vücut bunlardan temizlenmelidir. Değilse, cünüplük gitmez.
- Vücutta sargı varsa, çıkmaması gerekiyorsa, üzeri mesh edilir.
- Emzikli kadın cünüpse, çocuğu emzirmeden meme uçlarını yıkamalıdır.
- Cünüp olan kimse namaz kılamaz, secde edemez, camiye giremez. Kur’an’ı elleyemez, okuyamaz. Kur’an’a bakamaz ve Kabe’yi tavaf edemez.
- Cünüp olan, Euzü besmele çekebilir. Dua edebilir, zikredebilir, salavat getirebilir. Tekbir getirebilir, günahlarına tövbe edebilir.
- Su bulamayan teyemmüm eder.
- Ağza, buruna su sağ elle verilir, sol elle temizlenir.
- Yıkanılan yerde işenmez.
- Yıkanmadan önce normal abdest almak sünnettir. Çıkarken ayaklar durulanır, su israf edilmez.
- Gusülden sonra gelen akıntı, normal abdesti gerektirir guslü gerektirmez.
- Göze takılan lens gusle mani değildir.
- Misafirlikte ihtilam olan normal abdest alarak yıkanmayı geciktirebilir.
- Bir bayan rahme alet koydurdu ise kadın hastalıklarından erkek doktora muayene olduysa gusleder.
- Kadın rüya gördüyse, çamaşırda ıslaklık olsun olmasın gusül gerekir.
- Normal abdest almayan, gusül abdesti aldıysa onunla namaz kılabilir.
- Durum normal değilse, kadın altına su geçiren ve vücudun her yerini kuru yer bırakmadan ıslatan elbise ile yıkanabilir.
- Ne olursa olsun yıkanma geçirilmemelidir. Cünüp bulunan eve melekler girmez. İnsanın yanındaki yazıcı melekler, hafaza melekleri cünüp olandan rahatsız olur.